फरानि सोंनायनि फिननाय
सोंनाय-1 फिननाय लिर :
(क) मिथिंगायारियै जानाय मोनथाम खैफोदनि मुं रायखां ।
फिन्नाय : मिथिंगायारियै जानाय मोनथाम खैफोदआ जादों- दै बाना, बांग्रिं, बारहुंखा ।
(ख) बानायनाय दै बानायाव मा रोखोमनि जाबबधाइ जानो हागौ ?
फिन्नाय : बानायनाय दै बानायाव जानाय मोनथाम जब्रबथाइ-
* नोगोर-संहराव गोबाङ अखा हायोब्लानो अखानि दैआ दाखोर दालाफोरखौ बोहैखार लानानै नाला-हाखराव ज' खालामहैयो । जाउनाव नाला- हाखरनिफ्राय अखानि दैआ ओंखार लांनो हायिलाय दै बाना सोमजि होयो ।
* हाखर बिलो आरि फबनानै मानसिया थानो लानायनि जाउनावबो अखानि दैआ जमा जानानै थानो थाखाय दैब' बारिनि आंखाल जायो । बेनि जाउनाव दान्दिसे बुरजा अखा हायोब्लानो न'- बां, लामा - सामा लोमस्रावो ।
* हाजोनि बिफां-लाइफां दानस्त्रांनायनि थाखाय हाजोनि हाया अखाजों लोगोसे ओंखारबोनानै फैलाव हायेननि नोगोर-सहरनि नाला हाखर आरिखौ फबो। जाउनाव दै आँखार लांनो हायियाव बानायनाय दै बाना सोमजियो ।
(ग) हाग्रामा अर सोमजिनाया माबोरै जायो ?
फिन्नाय : हाग्रामायाव जोंखांनाय अरखौनो हाग्रामा अर बुझे। माब्लाबा हाग्रा - बंग्रायाव मिथिंगायारि जाहोनाव गावनो गाव जोंखांनानै हाग्रामा अर सोमजियो, जरै- अन्थाइजों अन्थाइ हुथ्रोदलायनानै, सारअन्थाइ गोग्लैनाय आरो मोब्लिब तारा हाग्राबारियाव जस 'नानै गोग्लैनाय जाउनाव। मानसिया जुम आबाद मावनो हाजोनि बिफां-लाइफांफोरखौ अर सावनानै आबादनि हाखौ लांदां खालामना लायो। अरनारि जिउनां होखारनो मानसिया माब्लाबा हाग्राबारियाव अर सावनानै होयो । मानसिनि माखासे आवसारि हाबानि जाउनाव जेरै सलाइनि जोंनाय खाथिखौ हाग्राबारियाव गारनाय जाउनाव हाग्राबारियाव अर खामना हाग्रामा अर सोमजियो ।
(घ) हा गिसिखानायनि जाहोनफोरखौ लिए ।
फिन्नाय : जिरायथयै अखा, बारहुंखा, हाग्रा बंग्रा दानसांनाय, हा जावख 'नाय आरिनि थाखाय हाया गुरै जानानै हा गिसिखानाय जायो। दैमानि देरबोनाय दैनि गोखों दाहाराव गेवसारै हा खुरखानाय जानाय जाउनाव खाथिखाला हालामनि बिफां-लाइफां, मानसिनि न'-बां, धोन-सम्पति, आबादथिलि आरिया दैमानि बिखायाव गोमोर लाडो । दैमायाव खुरखानाय जानानै एबा हाजोनि हा, अन्थाइ आरि गोबारै गोग्लैबोनाने हा खुरखानाय जायो ।
सोंनाय - 2. 'क' बाहोगोखौ 'ख' बाहागोजों गोरोब हो
'क' 'ख'
हा-गिसिखानाय दैनि फुंखाफोर रानलाडो ।
खरा बुहुमनि सा-बाहागोआ हरखाब मावग्लुडो ।
हाग्रामा अर दैब' हाया दैजों लोमस्स्राव जोबो ।
बांग्रि गुवारै हा, बाला, अन्थाइ आरि गोग्लैबोयो ।
दै बाना हाग्रामायाव नांनाय अर।
फिन्नाय :
क 'ख'
हा-गिसिखानाय गुवारै हा, बाला, अन्थाइ आरि गोग्लैबोयो ।
खरा दैब' हाया रानलाडो ।
हाग्रामा अर हाग्रामायाव नांनाय अर।
बांग्रि बुहुमनि सा-बाहागोआ हरखाब मावग्लुडो ।
दै बाना दैब' हाया दैजों सोमस्राव जोबो ।
सोंनाय-3. गाहायाव होनाय खैफोदफोरनि सोमोन्दै गुसुडै लिर-
(क) खरां
(ख) हा गिसिखानाय
(ग) बांग्रिं ।
फिन्नाय : (क) खरां : -गोबाव सान अखा हायिनि थाखाय भुम बिखं आरो थुम गोरबोनि फुंखाफोरा रानजोबो । हाया रानलांनायनि जाउनाव गावब्रायो। मानसि, जिउआरि, दाउसिन- दाउला आरो बिफां-लाइफांहा दैनि आंखाल जायो । बिफां-लाइफांफोरा रानज्रिं लाङो । दैनि आंखालाव आबादारिया आबाद मावनो हाया। आबाद जायिनि जाउनाव आदार मुवानि आंखाल जायो । खरांआ मोनसे मिथिंगायारि खैफोदब्लाबो मानसिया गोसो बादियै बिफांलाइफां दानत्रांनायनि थाखायबो अखानि बिबाडा बाडाइ जानानै खरां बोथोर सोमजिनो हागौ ।
(ख) हा गिसिखानाय : जिरायथ 'यै अखा, बारहुंखा, हाग्रा-बंग्रा दानस्रांनाय, हा जावख 'नाय बाइदिनि थाखाय हाया गुरै जानानै हा गिसिखानाय जायो । दैमानि देरबोनाय दैनि गोनों दाहाराव गेवसारै हा खुरखानाय जानाय जाउनाव खाथि खाला हालामनि बिफां-लाइफां, मानसिनि न'- बां, धोन-सम्पति, आबादथिलि बाइदिया दैमानि बिखायाव गोमोर लाडो । दैमायाव खुरखानाय जानानै एबा हाजोनि हा, अन्थाइ आरि गोबोरै गोग्लैबोनाने हा खुरखानाय जायो । हा गिसि खानाय जाउनाव हाजोआरि ओनसोलनि लामा -सामा बन्द जायो, हान्था-मेलायाव हेंथा सोमजियो।
(ग)बांग्रिं : बांग्रिंआ हरखाबै जाब्रबनाय मोनसे गिलु बालु मिथिंगायारि खैफोद। बुहुमनि सा बाहागोआ हरखाबै मावखाडोब्ला एबा खम्फि खाडोब्ला बांनि मावदों होन्ना बुंनाय जायो । बे बांग्रिंनि गोनोंथिया माब्लाबा खम, माब्लाबा बारा, माब्लाबा गेजेरारि नाबा माब्लाबा जोबोर बाराबो जानो हागौ ।
सोंनाय - 4. फारागथि लिर -
(क) खरां आरो दै बाना
(ख) मिथिंगायारि खैफोद आरो सुबुं सोरजिनाय खैफोद ।
फिन्नाय : (क) खरां आरो दै बाना : गोबाव सान अखा हायिनि थाखाय भुम बिखं आरो भुम गोरबोनि फुंखाफोरा रानजोबो । हाया रानलांनायनि जाउनाव गावब्रायो । मानसि, जिउआरि, दाउसिन-दाउला आरो लाइफांहा दैनि आंखाल जायो। बिफां लाइफांफोरा रानज्रिलाडो । दैनि आंखालाव आबादारिया आबाद मावनो हाया। खरांआ मोनसे मिथिंगायारि खैफोदब्लाबो मानसिया गोसो बादि बिफां-लाइफां दानस्त्रांनायनि थाखायबो अखानि बिबांआ बाडाइ जानानै खरां बोथोर सोमजिनो हागौ। आसामाव दैज्लां बोथोराव बांसिनै अखा हायोखायनो दैमा-दैसा आरिनि दैब' बारिफोराव लासै लासै दैआ बुंबोनो हमो । जेब्ला बे अखानि बिबाङा बांसिन जायो, अब्ला हाजोफोरनिफ्राय ओंखार बोनाय दैआ दैब 'फोरखौ उसिफाव होयो । अब्ला उसिफावनाय दैब 'फोरनि दैआ खाथि- खालानि हालामफोरखौ दोबैहोयो। बेखौनो दैबाना होननानै बुंनाय जायो । बुहुमनाङे दुथाइनि जाउनाव बरफ गलिनानै एबा गेदेर बांग्रिं जानायनि जाउनाव दै बाना जानो हागौ । बेफोरो जाबाय आबुङे मिथंगायारि जाहोनाव जानाय दै बाना ।
(ख) मिथिंगायारि खैफोद आरो सुबुं सोरजिनाय खैफोद : मिथिंगायार खैफोदआ हरखाबै फैयो। बे खैफोदआ गुबैयै मिथिंगायारि जाहोनाव सोमजियो । मिथिंगायारि खैफोदनि जाउनाव सुबुंनि धोन-सम्पतिया सिलिंखार जानायनि अनगाबो माब्लाबा जिबनि जिउ खहाबो जानो हागौ । खैफोदनि जाउनाव आबहावानि सोलायनाय आरो गोबां खहा जानो हागौ । सुबुं सोरजिनाय खैफोदआ मानसिनि सांग्रांथि गैयिनि जाउनाव जायो । खैफोदआ जैरैखि दाजार्थो बेनि फिथाइया जोबोर गिथाव बाधाव जानो हागौ ।
सोंनाय - 5 लांदां जायगाखौ आबुं खालाम।
(क) 1950 मायथाइयाव आसामाव गेदेर......जादोंमोन ।
(ख) हाग्रामा खालामनायनि गेजेरजों.........होबथानो हायो ।
(ग) सारअन्थाइ गोग्लैनानै मिथिंगायारियै हाग्रामायाव.............नाडो ।
(घ) बाघजान थावारि हाखरनि बेरनुनाया मोनसे ................जाब्रबथाइ ।
फिन्नाय : (क) दैबाना (ख) दैबाना, (ग) हाग्रामा अर, (घ) गेदेर दारिमिनारि ।
सोंनाय - 6. खैफोद बुडोब्ला मा बुजियो ?
फिन्नाय : खैफोद बुडोब्ला जो बेखौनो बुजियो दि मिथिंगायारि आरो सुबुं सीरजि जाथाइ एबा फिन फिथाइया गिथाव महर लानानै हरखाबै आबहावानि सानख हायि खहा खालामनाय जाथाइ एबा फिन फिथाइफोर। बिदिन्थि महरै- गेदेर बांग्रि, बारहुंखा, दैबाना आरिया मोनफा मोनफा खैफोद।
होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय
सोनाय 1 मानसिया दैबानानिफ्राय बारग'नो थाखाय लानो हाथाव माखासे राहा मख'
फिन्नाय : दै बानानिफ्राय बारगनाय राहा-
(क) दैब' जायगाखौ फबनानै जेराव मेरावनो बिथांखि गया लासिनो न'-बां लुनायखौ बन्द खालामनाय ।
(ख) दैब' जायगाखौ सरैखाधिनि राहा लानाय ।
(ग) दै बोहैगारलांनो नाला जाम्फै जाउनाय ।
(घ) जाबोर-जोथोर जेराव -मेराव गारनाय आरो दामोल खालामना दोननायखौ बन्द खालामनाय ।
(ङ) बिफां गायनाय ।
(च) ननि बिधाखौ गोजौ खोनाय ।
सोनाय-2 दै बानाया जोनो मोननै बानजायनाय मख' ।
फिन्नाय : दै बानाया जोंनो बानजायो
. 1. दै बानानि उसिग्लायनाय दैया बोहैखारहोना लाबोनाय फलन्थ गोग्लैना हाया हासार गोनां जानानै गोबांसिन फसल दिहुननायाव हेफाजाब खालामो ।
2. दैमा दैसानि दैखौ आबुं खालामनानै दै रोगाथाइ राहानि जेंनाखौ सुफुडो ।
सोंनाय-3 बांग्रिंडा मा ?
फिन्नाय : बांग्रिडा हरखाबै जाब्रबनाय मोनसे गिलु-बालु मिथिंगायारि
खैफोद। बुहुमनि सा बाहागोआ हरखाबै मावखाडोब्ला एबा एम्फिखाडोब्ला
बांग्रि फैदों होनना बुंनाय जायो। वे बांग्रिंनि गोनोंथिया माब्लाबा खम,
माब्लाबा बारा, माब्लाबा गेजेरारि नाबा माब्लाबा जोबोद बाराबो जानो
हागौ ।
62
लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V
सोंनाय - 4 बांग्रिं मावनायनि जाउनाव मा मा जानो हागौ ?
फिन्नाय : बांग्रिं मावनायनि जाउनाव-
1.
माब्लाबा हाया गावस्रानानै सासिम दै आरो बाला ओंखारबोयो ।
2.
न' - बां बायो।'
3.
दैमा दैसानि बोहैनाय लामाया सोलायो ।
4.
दैमा दैसानि बान्दोआ बायनाने दैबाना जायो ।
5.
माब्लाबा हा - गिसिखायो ।
6. हा-सिंनिफ्राय हा, बाला, अन्थाइ आरि दावखोबोनानै दहला
हाखौ गोजौ खालामना होयो।
7. हा-बिखुनि हाया गाहायाव जस्लोदना हाखर बिलो, दैब' बारि
आरि सोमजिहोयो ।
8. बांग्रिं मावनायनि जाउनाव लैथोनि दैयाव गुथाल सोमजियो ।
बिब्दि गुथाला गोबां मिटार गोजौसिम दावखोना गुवारै सोरगिदिं
गोसारद्लाना लैथोआरि रुगुं ओनसोलाव दैबाना सोमजिहोयो ।
जायखौ चुनामी होनना बुंनाय जायो ।
सोंनाय-5 बांग्रिं मावोब्ला लानो गोनां राहाफोरा मा मा ?
फिन्नाय : बांग्रिं मावोब्ला लानो गोनां राहाफोरा जादों
(क)
(ख)
(ग)
(घ)
(ङ)
गिनानै खारला खारसि खालामनो नाडा ।
-
न नि सिझव थायोब्ला इनजुरनि सेराव गसंना थानांगौ नाबा
बिसिना एबा आरांगानि सिडाव आम्रय लानांगौ ।
फरायसालियाव थानाय समाव बांग्रिं मावोब्ला बेन्सि एबा
आरांगानि सिडाव आम्रय लानानै खुन्थियायाव गोबाखबना
थानांगौ-1
हायोब्ला लांदां जायगासिम ओंखारबोनांगौ ।
अर जोंबाय थानानै दङ ब्ला खोमोरनांगौ ।
63
• लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V)
(च)
गोजौ बिफांनि सिंनिफ्राय जानगाराव थानांगौ ।
(छ) गोजौ फाखा न' जायोब्ला बायजोसिम ओंखारबोनो लिफ्ट
बाहायालासिनो सिरिजों ओंखारबोनांगौ ।
सोंनाय-6 बांग्रिं मावनायनिफ्राय जानाय खहाखौ खमायहोनो मा पर
राहा लानो हायो ?
फिन्नाय : बांग्रिं मावनायनिफ्राय जानाय खहाखौ खमायहोनो थाखाय
लानाय राहाफार -
(क)
(ख)
(ग)
(घ)
(ङ)
(च)
बिथांखि गैयालासिनो बुरजा थालागोनां न' लुनो नाडा ।
न'नि इनजुर, उखुम, खुन्थिया आरियाव थानाय गावब्रानाय
एबा गोबाय-गिजि बाहागोखौ फाहामनानै लाखिनांगौ ।
फिसा-फिला जखम जानायनि सोखाथाइनि थाखाय गुदि
सोखाथाइ बागसु थानांगौ ।
मोब्लिब सोंखनथाइयाव जेंना दङ ब्ला फाहामनानै दोननांगौ।
बांग्रिं मावनायनि आगु-मिथिसारखौ टि. भि., रेडिअ
आरियाव फोसावनाय जायो । न'आव बेटारीगोनां रेडिअ
थानाया गोनांथार जाहाथे बांग्रिं मावनायनि जाउनाव मोब्लिब
दाहार गयि जाब्लाबो न'आव थानानैनो बांग्रिं मावबाय
थानाय समाव फोसावनाय गासिबो खौरांखौ मोननो हायो ।
नखरनि बयबो सुबुडा संग्रा गेस, दै, मोब्लिब बाथि आरिनि
सोंखनथाइखौ बन्द खालामनो सोलोंनांगौ ।
सोंनाय-7 हा-गिसिखानाय होनोब्ला मा बुजियो ?
फिन्नाय : हा-गिसिखानाया जाबाय गुबुन मोनसे मिथिंगायारि खैफोद।
सरासनम्रायै हाग्रामा फोजोबस्रांनाय, खनि जाउखनाय आरिनि जाउनाव
माबेबा दाबसे जायगानि हा, बाला, अन्थाइ आरिया गुवारै गुगालाडो । बेनो
जादों हा-गिसिखानाय ।
सोंनाय-8 हा-गिसिखानायनि मोनथाम जाउनखौ लिर।
फिन्नाय : हा-गिसिखानायनि मोनथाम जाउन-
64
लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)
हा - गिसिखानायनि जाउनाव माब्लाबा हाजोआरि ओनसोलनि लामा
सरगफोरा बन्द जायो। माब्लाबा बे हा-गिसिखानायनि जाउनाव न'
बायसिनना मानसिनि जिउआबो गोमानो हागौ । दैमा दैसानि हाब्र
खुरखानाने हा - गिसिखानाय जाउनाव गोबां मानसिनि थाग्राखुलिया दैमा -
दैसानि बिखायाव दोबैलांबाय ।
सोंनाय 9 हा - गिसिखानायखौ माबोरै होबथानो हागौ ?
फिन्नाय : समाजारि हाग्रामा बानायना हा-गिसिखानायखौ होबधानो हायो ।
मानोना बिफां-लाइफांनि रोदाया हायाव सुथाबना थानानै हानि खुरखानायखौ
होबथायो । बेनिखायनो गोबां बिफां-लाइफां थानाय ओनसोल मोनसेनि हा
गिसिखानाया सरासनम्रायै बिफां-लाइफां खम थानाय ओनसोलनिखुइ खम
बिबांनि जायो ।
सोंनाय - 10 दै बानाया मा ? बेयो जोंनि मा मा खहा खालामो ?
फिन्नाय : दै बानाया आसामनि मोनसे एंगार हायि मिथिंगायारि खैफोद ।
आसामाव दैज्लां बोथोराव गोबां अखा हायो। अखा हादैया हाजो-
हालानिफ्राय बोग्लायबोनानै हायेननि हाखर-हाला, बिलो, दैमा-दैसा आरि
दैब जायगाखौ उसिफाव होयो । अखाया गोब्रांद्राय हायोब्ला दैबानानि दैया
लासै लासै दैब' बारिनि नांजाबनाय खाथिखाला ओनसोलफोरखौ
लोमस्रावजोबो। दै बानाया मानसिनि न'-बां, धोन-दौलद, आबाद दुब्लि
आरिनि गोबां खहा खालामो । दैबाना जायोब्ला गोबां न 'खराव फिसिनाय
जिउनां, अरनारि जिउनां, दाउमा दाउसा आरिया थैनो गोनां जायो ।
सोनाय-11 भुपाल गेस जाब्रबथाइनि सोमोन्दै सुंद यै लिए ।
फिन्नाय : भुपाल गेस जाब्रबथाइया मोनसे रोखोमनि सुबुंसोरजि खैफोद।
1984 मायथाइयाव मध्यप्रदेशनि भुपालाव थानाय इउनियन कार्बाइड इण्डिया
लिमिटेड कारखानानिफ्राय हरखाब जाथाइयाव गोग्लैना बिसगोनां गेस
ओंखार दोंमोन । बे गेसा 5 कि.मि. सिम गोसारना बारमण्डलाव
लोगोनiहैदोंमोन । जाउनाव मानसिनि लोगोसे जिउनाडाबो बे बिसगोनां
65.
लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)
गेसखौ लानायनि जाउनाव थैनांगौ जादोंमोन। बेयो भुपाल गेस जाब्रबथाइ
हिसाबै मुदांखा ।
सोंनाय-12 सुबुं सोरजिथाइ खैफोद माखौ बुडो ?
फिन्नाय : मानसिनि मावनाय-दांनाय, हाबा-हुखा आरिनि गेजेरजों
सोमजिनाय खैफोदखौनो सुबुं सोरजिथाइ खैफोद बुंनाय जायो । बिदिन्थि
महरै-बानायलु दै बाना, हा गिसिखानाय आरिया सुबुं सोरजि खैफोद ।
सोंनाय-13 मिथिंगायारि सोरजिथाइ खैफोद माखौ बुडो ?
फिन्नाय : मिथिंगायारियै सोमजिखांनाय खैफोदखौनो मिथिंगायारि
सोरजिथाइ खैफोद बुंनाय जायो। बिदिन्थि महरै- बारहुंखा, बांग्रिं आरिया
मिथिंगायारि सोरजिथाइ खैफोद ।
सोंनाय-14 खैफोदनि सरासनस्रा गोहोमफोरा मा मा ?
फिन्नाय : खैफोदनि सरासनम्रा गोहोमफोरा जादों -
(क) खैफोदनि जाउनाव बिफां-लाइफांनि लोगोसे हाग्रामा
ओनसोला सिलिंखार जायो ।
(ख) मानसि आरो जिउनां मोननैबो खैफोदनि मोगा-मोगि जायो
एबा थैनांगौबो जायो ।
(ग)
(घ)
मिथिंगायारि आबहावाया जोबनाडो ।
दाबफा दाबफा गेदेर हालामाव आदार, सि-जोम आरो
थाग्राखुलिनि आंखाल जायो ।
(ङ)
(छ)
હ્યુ તો જે
खैफोदनि गोहोमाव आबहावाया गेब्रेंनाय जायो ।
(च)
सरासनम्रा राइजोआ गिनानै समखियो।
हादरनि जौगानाय बिथिडाव हेंथा सोमजियो ।
66
गेदेर दैमानि बानजायनायफोरनि सोमोन्दै लिर ।
ReplyDeleteOii
ReplyDelete