Thursday, 17 April 2025

खैफोद आरो जों

फरानि सोंनायनि फिननाय

सोंनाय-1 फिननाय लिर :

(क) मिथिंगायारियै जानाय मोनथाम खैफोदनि मुं रायखां ।

फिन्नाय : मिथिंगायारियै जानाय मोनथाम खैफोदआ जादों- दै बाना, बांग्रिं, बारहुंखा ।

(ख) बानायनाय दै बानायाव मा रोखोमनि जाबबधाइ जानो हागौ ?

फिन्नाय : बानायनाय दै बानायाव जानाय मोनथाम जब्रबथाइ-

*  नोगोर-संहराव गोबाङ अखा हायोब्लानो अखानि दैआ दाखोर दालाफोरखौ बोहैखार लानानै नाला-हाखराव ज' खालामहैयो । जाउनाव नाला- हाखरनिफ्राय अखानि दैआ ओंखार लांनो हायिलाय दै बाना सोमजि होयो ।

* हाखर बिलो आरि फबनानै मानसिया थानो लानायनि जाउनावबो अखानि दैआ जमा जानानै थानो थाखाय दैब' बारिनि आंखाल जायो । बेनि जाउनाव दान्दिसे बुरजा अखा हायोब्लानो न'- बां, लामा - सामा लोमस्रावो ।

* हाजोनि बिफां-लाइफां दानस्त्रांनायनि थाखाय हाजोनि हाया अखाजों लोगोसे ओंखारबोनानै फैलाव हायेननि नोगोर-सहरनि नाला हाखर आरिखौ फबो। जाउनाव दै आँखार लांनो हायियाव बानायनाय दै बाना सोमजियो ।

(ग) हाग्रामा अर सोमजिनाया माबोरै जायो ?

फिन्नाय : हाग्रामायाव जोंखांनाय अरखौनो हाग्रामा अर बुझे। माब्लाबा हाग्रा - बंग्रायाव मिथिंगायारि जाहोनाव गावनो गाव जोंखांनानै हाग्रामा अर सोमजियो, जरै- अन्थाइजों अन्थाइ हुथ्रोदलायनानै, सारअन्थाइ गोग्लैनाय आरो मोब्लिब तारा हाग्राबारियाव जस 'नानै गोग्लैनाय जाउनाव। मानसिया जुम आबाद मावनो हाजोनि बिफां-लाइफांफोरखौ अर सावनानै आबादनि हाखौ लांदां खालामना लायो। अरनारि जिउनां होखारनो मानसिया माब्लाबा हाग्राबारियाव अर सावनानै होयो । मानसिनि माखासे आवसारि हाबानि जाउनाव जेरै सलाइनि जोंनाय खाथिखौ हाग्राबारियाव गारनाय जाउनाव हाग्राबारियाव अर खामना हाग्रामा अर सोमजियो ।

(घ) हा गिसिखानायनि जाहोनफोरखौ लिए ।

फिन्नाय : जिरायथयै अखा, बारहुंखा, हाग्रा बंग्रा दानसांनाय, हा जावख 'नाय आरिनि थाखाय हाया गुरै जानानै हा गिसिखानाय जायो। दैमानि देरबोनाय दैनि गोखों दाहाराव गेवसारै हा खुरखानाय जानाय जाउनाव खाथिखाला हालामनि बिफां-लाइफां, मानसिनि न'-बां, धोन-सम्पति, आबादथिलि आरिया दैमानि बिखायाव गोमोर लाडो । दैमायाव खुरखानाय जानानै एबा हाजोनि हा, अन्थाइ आरि गोबारै गोग्लैबोनाने हा खुरखानाय जायो ।

सोंनाय - 2. 'क' बाहोगोखौ 'ख' बाहागोजों गोरोब हो

'क'                                      'ख'

हा-गिसिखानाय          दैनि फुंखाफोर रानलाडो ।

खरा                         बुहुमनि सा-बाहागोआ हरखाब मावग्लुडो ।

हाग्रामा अर               दैब' हाया दैजों लोमस्स्राव जोबो ।

बांग्रि                         गुवारै हा, बाला, अन्थाइ आरि गोग्लैबोयो ।

दै बाना                     हाग्रामायाव नांनाय अर।

फिन्नाय :

क                                              'ख'

हा-गिसिखानाय       गुवारै हा, बाला, अन्थाइ आरि गोग्लैबोयो ।

खरा                        दैब' हाया रानलाडो ।

हाग्रामा अर             हाग्रामायाव नांनाय अर।

बांग्रि                      बुहुमनि सा-बाहागोआ हरखाब मावग्लुडो ।

दै बाना                   दैब' हाया दैजों सोमस्राव जोबो ।


सोंनाय-3. गाहायाव होनाय खैफोदफोरनि सोमोन्दै गुसुडै लिर-

(क) खरां

(ख) हा गिसिखानाय

(ग) बांग्रिं ।

फिन्नाय : (क) खरां : -गोबाव सान अखा हायिनि थाखाय भुम बिखं आरो थुम गोरबोनि फुंखाफोरा रानजोबो । हाया रानलांनायनि जाउनाव गावब्रायो। मानसि, जिउआरि, दाउसिन- दाउला आरो बिफां-लाइफांहा दैनि आंखाल जायो । बिफां-लाइफांफोरा रानज्रिं लाङो । दैनि आंखालाव आबादारिया आबाद मावनो हाया। आबाद जायिनि जाउनाव आदार मुवानि आंखाल जायो । खरांआ मोनसे मिथिंगायारि खैफोदब्लाबो मानसिया गोसो बादियै बिफांलाइफां दानत्रांनायनि थाखायबो अखानि बिबाडा बाडाइ जानानै खरां बोथोर सोमजिनो हागौ ।

(ख) हा गिसिखानाय : जिरायथ 'यै अखा, बारहुंखा, हाग्रा-बंग्रा दानस्रांनाय, हा जावख 'नाय बाइदिनि थाखाय हाया गुरै जानानै हा गिसिखानाय जायो । दैमानि देरबोनाय दैनि गोनों दाहाराव गेवसारै हा खुरखानाय जानाय जाउनाव खाथि खाला हालामनि बिफां-लाइफां, मानसिनि न'- बां, धोन-सम्पति, आबादथिलि बाइदिया दैमानि बिखायाव गोमोर लाडो । दैमायाव खुरखानाय जानानै एबा हाजोनि हा, अन्थाइ आरि गोबोरै गोग्लैबोनाने हा खुरखानाय जायो । हा गिसि खानाय जाउनाव हाजोआरि ओनसोलनि लामा -सामा बन्द जायो, हान्था-मेलायाव हेंथा सोमजियो।

(ग)बांग्रिं : बांग्रिंआ हरखाबै जाब्रबनाय मोनसे गिलु बालु मिथिंगायारि खैफोद। बुहुमनि सा बाहागोआ हरखाबै मावखाडोब्ला एबा खम्फि खाडोब्ला बांनि मावदों होन्ना बुंनाय जायो । बे बांग्रिंनि गोनोंथिया माब्लाबा खम, माब्लाबा बारा, माब्लाबा गेजेरारि नाबा माब्लाबा जोबोर बाराबो जानो हागौ ।

सोंनाय - 4. फारागथि लिर -

(क) खरां आरो दै बाना

(ख) मिथिंगायारि खैफोद आरो सुबुं सोरजिनाय खैफोद ।

फिन्नाय : (क) खरां आरो दै बाना : गोबाव सान अखा हायिनि थाखाय भुम बिखं आरो भुम गोरबोनि फुंखाफोरा रानजोबो । हाया रानलांनायनि जाउनाव गावब्रायो । मानसि, जिउआरि, दाउसिन-दाउला आरो लाइफांहा दैनि आंखाल जायो। बिफां लाइफांफोरा रानज्रिलाडो । दैनि आंखालाव आबादारिया आबाद मावनो हाया। खरांआ मोनसे मिथिंगायारि खैफोदब्लाबो मानसिया गोसो बादि बिफां-लाइफां दानस्त्रांनायनि थाखायबो अखानि बिबांआ बाडाइ जानानै खरां बोथोर सोमजिनो हागौ। आसामाव दैज्लां बोथोराव बांसिनै अखा हायोखायनो दैमा-दैसा आरिनि दैब' बारिफोराव लासै लासै दैआ बुंबोनो हमो । जेब्ला बे अखानि बिबाङा बांसिन जायो, अब्ला हाजोफोरनिफ्राय ओंखार बोनाय दैआ दैब 'फोरखौ उसिफाव होयो । अब्ला उसिफावनाय दैब 'फोरनि दैआ खाथि- खालानि हालामफोरखौ दोबैहोयो। बेखौनो दैबाना होननानै बुंनाय जायो । बुहुमनाङे दुथाइनि जाउनाव बरफ गलिनानै एबा गेदेर बांग्रिं जानायनि जाउनाव दै बाना जानो हागौ । बेफोरो जाबाय आबुङे मिथंगायारि जाहोनाव जानाय दै बाना ।

(ख) मिथिंगायारि खैफोद आरो सुबुं सोरजिनाय खैफोद : मिथिंगायार खैफोदआ हरखाबै फैयो। बे खैफोदआ गुबैयै मिथिंगायारि जाहोनाव सोमजियो । मिथिंगायारि खैफोदनि जाउनाव सुबुंनि धोन-सम्पतिया सिलिंखार जानायनि अनगाबो माब्लाबा जिबनि जिउ खहाबो जानो हागौ । खैफोदनि जाउनाव आबहावानि सोलायनाय आरो गोबां खहा जानो हागौ । सुबुं सोरजिनाय खैफोदआ मानसिनि सांग्रांथि गैयिनि जाउनाव जायो । खैफोदआ जैरैखि दाजार्थो बेनि फिथाइया जोबोर गिथाव बाधाव जानो हागौ ।

सोंनाय - 5 लांदां जायगाखौ आबुं खालाम।

(क) 1950 मायथाइयाव आसामाव गेदेर......जादोंमोन ।

(ख) हाग्रामा खालामनायनि गेजेरजों.........होबथानो हायो ।

(ग) सारअन्थाइ गोग्लैनानै मिथिंगायारियै हाग्रामायाव.............नाडो ।

(घ) बाघजान थावारि हाखरनि बेरनुनाया मोनसे ................जाब्रबथाइ ।


फिन्नाय : (क) दैबाना (ख) दैबाना, (ग) हाग्रामा अर, (घ) गेदेर दारिमिनारि ।

सोंनाय - 6. खैफोद बुडोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : खैफोद बुडोब्ला जो बेखौनो बुजियो दि मिथिंगायारि आरो सुबुं सीरजि जाथाइ एबा फिन फिथाइया गिथाव महर लानानै हरखाबै आबहावानि सानख हायि खहा खालामनाय जाथाइ एबा फिन फिथाइफोर। बिदिन्थि महरै- गेदेर बांग्रि, बारहुंखा, दैबाना आरिया मोनफा मोनफा खैफोद।

होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय

सोनाय 1 मानसिया दैबानानिफ्राय बारग'नो थाखाय लानो हाथाव माखासे राहा मख'

फिन्नाय : दै बानानिफ्राय बारगनाय राहा-

(क) दैब' जायगाखौ फबनानै जेराव मेरावनो बिथांखि गया लासिनो न'-बां लुनायखौ बन्द खालामनाय ।

(ख) दैब' जायगाखौ सरैखाधिनि राहा लानाय ।

(ग) दै बोहैगारलांनो नाला जाम्फै जाउनाय ।

(घ) जाबोर-जोथोर जेराव -मेराव गारनाय आरो दामोल खालामना दोननायखौ बन्द खालामनाय ।

(ङ) बिफां गायनाय ।

(च) ननि बिधाखौ गोजौ खोनाय ।

सोनाय-2 दै बानाया जोनो मोननै बानजायनाय मख' ।

फिन्नाय : दै बानाया जोंनो बानजायो

. 1. दै बानानि उसिग्लायनाय दैया बोहैखारहोना लाबोनाय फलन्थ गोग्लैना हाया हासार गोनां जानानै गोबांसिन फसल दिहुननायाव हेफाजाब खालामो ।

2. दैमा दैसानि दैखौ आबुं खालामनानै दै रोगाथाइ राहानि जेंनाखौ सुफुडो ।

सोंनाय-3 बांग्रिंडा मा ?

फिन्नाय : बांग्रिडा हरखाबै जाब्रबनाय मोनसे गिलु-बालु मिथिंगायारि

खैफोद। बुहुमनि सा बाहागोआ हरखाबै मावखाडोब्ला एबा एम्फिखाडोब्ला

बांग्रि फैदों होनना बुंनाय जायो। वे बांग्रिंनि गोनोंथिया माब्लाबा खम,

माब्लाबा बारा, माब्लाबा गेजेरारि नाबा माब्लाबा जोबोद बाराबो जानो

हागौ ।

62

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V

सोंनाय - 4 बांग्रिं मावनायनि जाउनाव मा मा जानो हागौ ?

फिन्नाय : बांग्रिं मावनायनि जाउनाव-

1.

माब्लाबा हाया गावस्रानानै सासिम दै आरो बाला ओंखारबोयो ।

2.

न' - बां बायो।'

3.

दैमा दैसानि बोहैनाय लामाया सोलायो ।

4.

दैमा दैसानि बान्दोआ बायनाने दैबाना जायो ।

5.

माब्लाबा हा - गिसिखायो ।

6. हा-सिंनिफ्राय हा, बाला, अन्थाइ आरि दावखोबोनानै दहला

हाखौ गोजौ खालामना होयो।

7. हा-बिखुनि हाया गाहायाव जस्लोदना हाखर बिलो, दैब' बारि

आरि सोमजिहोयो ।

8. बांग्रिं मावनायनि जाउनाव लैथोनि दैयाव गुथाल सोमजियो ।

बिब्दि गुथाला गोबां मिटार गोजौसिम दावखोना गुवारै सोरगिदिं

गोसारद्लाना लैथोआरि रुगुं ओनसोलाव दैबाना सोमजिहोयो ।

जायखौ चुनामी होनना बुंनाय जायो ।

सोंनाय-5 बांग्रिं मावोब्ला लानो गोनां राहाफोरा मा मा ?

फिन्नाय : बांग्रिं मावोब्ला लानो गोनां राहाफोरा जादों

(क)

(ख)

(ग)

(घ)

(ङ)

गिनानै खारला खारसि खालामनो नाडा ।

-

न नि सिझव थायोब्ला इनजुरनि सेराव गसंना थानांगौ नाबा

बिसिना एबा आरांगानि सिडाव आम्रय लानांगौ ।

फरायसालियाव थानाय समाव बांग्रिं मावोब्ला बेन्सि एबा

आरांगानि सिडाव आम्रय लानानै खुन्थियायाव गोबाखबना

थानांगौ-1

हायोब्ला लांदां जायगासिम ओंखारबोनांगौ ।

अर जोंबाय थानानै दङ ब्ला खोमोरनांगौ ।

63

• लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V)

(च)

गोजौ बिफांनि सिंनिफ्राय जानगाराव थानांगौ ।

(छ) गोजौ फाखा न' जायोब्ला बायजोसिम ओंखारबोनो लिफ्ट

बाहायालासिनो सिरिजों ओंखारबोनांगौ ।

सोंनाय-6 बांग्रिं मावनायनिफ्राय जानाय खहाखौ खमायहोनो मा पर

राहा लानो हायो ?

फिन्नाय : बांग्रिं मावनायनिफ्राय जानाय खहाखौ खमायहोनो थाखाय

लानाय राहाफार -

(क)

(ख)

(ग)

(घ)

(ङ)

(च)

बिथांखि गैयालासिनो बुरजा थालागोनां न' लुनो नाडा ।

न'नि इनजुर, उखुम, खुन्थिया आरियाव थानाय गावब्रानाय

एबा गोबाय-गिजि बाहागोखौ फाहामनानै लाखिनांगौ ।

फिसा-फिला जखम जानायनि सोखाथाइनि थाखाय गुदि

सोखाथाइ बागसु थानांगौ ।

मोब्लिब सोंखनथाइयाव जेंना दङ ब्ला फाहामनानै दोननांगौ।

बांग्रिं मावनायनि आगु-मिथिसारखौ टि. भि., रेडिअ

आरियाव फोसावनाय जायो । न'आव बेटारीगोनां रेडिअ

थानाया गोनांथार जाहाथे बांग्रिं मावनायनि जाउनाव मोब्लिब

दाहार गयि जाब्लाबो न'आव थानानैनो बांग्रिं मावबाय

थानाय समाव फोसावनाय गासिबो खौरांखौ मोननो हायो ।

नखरनि बयबो सुबुडा संग्रा गेस, दै, मोब्लिब बाथि आरिनि

सोंखनथाइखौ बन्द खालामनो सोलोंनांगौ ।

सोंनाय-7 हा-गिसिखानाय होनोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : हा-गिसिखानाया जाबाय गुबुन मोनसे मिथिंगायारि खैफोद।

सरासनम्रायै हाग्रामा फोजोबस्रांनाय, खनि जाउखनाय आरिनि जाउनाव

माबेबा दाबसे जायगानि हा, बाला, अन्थाइ आरिया गुवारै गुगालाडो । बेनो

जादों हा-गिसिखानाय ।

सोंनाय-8 हा-गिसिखानायनि मोनथाम जाउनखौ लिर।

फिन्नाय : हा-गिसिखानायनि मोनथाम जाउन-

64

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

हा - गिसिखानायनि जाउनाव माब्लाबा हाजोआरि ओनसोलनि लामा

सरगफोरा बन्द जायो। माब्लाबा बे हा-गिसिखानायनि जाउनाव न'

बायसिनना मानसिनि जिउआबो गोमानो हागौ । दैमा दैसानि हाब्र

खुरखानाने हा - गिसिखानाय जाउनाव गोबां मानसिनि थाग्राखुलिया दैमा -

दैसानि बिखायाव दोबैलांबाय ।

सोंनाय 9 हा - गिसिखानायखौ माबोरै होबथानो हागौ ?

फिन्नाय : समाजारि हाग्रामा बानायना हा-गिसिखानायखौ होबधानो हायो ।

मानोना बिफां-लाइफांनि रोदाया हायाव सुथाबना थानानै हानि खुरखानायखौ

होबथायो । बेनिखायनो गोबां बिफां-लाइफां थानाय ओनसोल मोनसेनि हा

गिसिखानाया सरासनम्रायै बिफां-लाइफां खम थानाय ओनसोलनिखुइ खम

बिबांनि जायो ।

सोंनाय - 10 दै बानाया मा ? बेयो जोंनि मा मा खहा खालामो ?

फिन्नाय : दै बानाया आसामनि मोनसे एंगार हायि मिथिंगायारि खैफोद ।

आसामाव दैज्लां बोथोराव गोबां अखा हायो। अखा हादैया हाजो-

हालानिफ्राय बोग्लायबोनानै हायेननि हाखर-हाला, बिलो, दैमा-दैसा आरि

दैब जायगाखौ उसिफाव होयो । अखाया गोब्रांद्राय हायोब्ला दैबानानि दैया

लासै लासै दैब' बारिनि नांजाबनाय खाथिखाला ओनसोलफोरखौ

लोमस्रावजोबो। दै बानाया मानसिनि न'-बां, धोन-दौलद, आबाद दुब्लि

आरिनि गोबां खहा खालामो । दैबाना जायोब्ला गोबां न 'खराव फिसिनाय

जिउनां, अरनारि जिउनां, दाउमा दाउसा आरिया थैनो गोनां जायो ।

सोनाय-11 भुपाल गेस जाब्रबथाइनि सोमोन्दै सुंद यै लिए ।

फिन्नाय : भुपाल गेस जाब्रबथाइया मोनसे रोखोमनि सुबुंसोरजि खैफोद।

1984 मायथाइयाव मध्यप्रदेशनि भुपालाव थानाय इउनियन कार्बाइड इण्डिया

लिमिटेड कारखानानिफ्राय हरखाब जाथाइयाव गोग्लैना बिसगोनां गेस

ओंखार दोंमोन । बे गेसा 5 कि.मि. सिम गोसारना बारमण्डलाव

लोगोनiहैदोंमोन । जाउनाव मानसिनि लोगोसे जिउनाडाबो बे बिसगोनां

65.

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

गेसखौ लानायनि जाउनाव थैनांगौ जादोंमोन। बेयो भुपाल गेस जाब्रबथाइ

हिसाबै मुदांखा ।

सोंनाय-12 सुबुं सोरजिथाइ खैफोद माखौ बुडो ?

फिन्नाय : मानसिनि मावनाय-दांनाय, हाबा-हुखा आरिनि गेजेरजों

सोमजिनाय खैफोदखौनो सुबुं सोरजिथाइ खैफोद बुंनाय जायो । बिदिन्थि

महरै-बानायलु दै बाना, हा गिसिखानाय आरिया सुबुं सोरजि खैफोद ।

सोंनाय-13 मिथिंगायारि सोरजिथाइ खैफोद माखौ बुडो ?

फिन्नाय : मिथिंगायारियै सोमजिखांनाय खैफोदखौनो मिथिंगायारि

सोरजिथाइ खैफोद बुंनाय जायो। बिदिन्थि महरै- बारहुंखा, बांग्रिं आरिया

मिथिंगायारि सोरजिथाइ खैफोद ।

सोंनाय-14 खैफोदनि सरासनस्रा गोहोमफोरा मा मा ?

फिन्नाय : खैफोदनि सरासनम्रा गोहोमफोरा जादों -

(क) खैफोदनि जाउनाव बिफां-लाइफांनि लोगोसे हाग्रामा

ओनसोला सिलिंखार जायो ।

(ख) मानसि आरो जिउनां मोननैबो खैफोदनि मोगा-मोगि जायो

एबा थैनांगौबो जायो ।

(ग)

(घ)

मिथिंगायारि आबहावाया जोबनाडो ।

दाबफा दाबफा गेदेर हालामाव आदार, सि-जोम आरो

थाग्राखुलिनि आंखाल जायो ।

(ङ)

(छ)

હ્યુ તો જે

खैफोदनि गोहोमाव आबहावाया गेब्रेंनाय जायो ।

(च)

सरासनम्रा राइजोआ गिनानै समखियो।

हादरनि जौगानाय बिथिडाव हेंथा सोमजियो ।

66

2 comments:

  1. गेदेर दैमानि बानजायनायफोरनि सोमोन्दै लिर ।

    ReplyDelete