Friday, 18 April 2025

जोंनि हादर *


जोंनि हादर

(क) भारतबर्षनि मोननै सिमायाव थानाय हायुंफोरनि मुं।

फिन्नाय : भारतबर्षनि सिमायाव थानाय मोनत्रै हायुंनि मुं- नेपाल, भूटान, चीन हादर आरो म्यानमार ।

(ख) भारतबर्षनि रोगाथाइ राहाफोरनि मुं ।

फिन्नाय : भारतबर्षनि रोगाथाइ राहाफोरा जादों- रेल रोगाथाइ, लामा रोगाथाइ, दैलामा रोगाथाइ आरो अखां लामा रोगाथाइ ।

(ग) भारतनि मोनब्रै गाहाइ दैमानि मुं।

फिन्नाय : भारतनि मोनब्रै गाहाइ दैमानि मुं- सिन्धु दैमा, गंगा दैमा, यमुना दैमा आरो बुरलुंबुथुर ।

(घ) भारतनि मोननै हाजोनि मुं।

फिन्नाय : भारतनि मोननै हाजोनि मुं- आरावली हाजो आरो बिन्ध्य हाजो।

(ङ) भारतबर्षनि मिरुआ खुंनाय ओन्सोलफोरनि मुं।"

फिन्नाय : भारतबर्षनि मिरुआ खुंनाय ओन्सोलफोरनि मुं- आन्दामान निक 'बर दिपपुन्ज, दादरा नगर हाभेलि आरो दमन-डिउ, दिल्ली, जम्मु आरो काश्मीर, लाक्षादीप, पुडुसेरि, चण्डिगर, लाडाख ।

(च) जोंनि हादरनि दानि गाहाइ मन्थ्रिनि मुडा मा ?

फिन्नाय : जोंनि भारत हादरनि गाहाड़ मन्थ्रिनि मुडा नरेन्द्र म'डी ।

सोंनाय - 2. 'क' बाहागोजों 'ख' बाहागोखौ गोरोब होनानै लिर-

क                                  ख

सिकिम                        रान्सी

तामिलनाडु                   मुम्बाइ

हारियाना                       चैन्नाइ

झारखण्ड                      गेंटक

महाराष्ट्र                      चण्डीगड़

फिन्नाय :

क                                ख

सिकिम                   गेंटक

तामिलनाडु              चैन्नाइ

हारियाना               चण्डीगड़

झारखण्ड                रान्सी

महाराष्ट्र                   मुम्बाइ

सोंनाय - 3. लांदां जायगा आबुं खालाम -

(क) भारताव मोन. ................राज्यो दङ ।

(ख) गुवाहाटी आरो दिल्लीनि गेजेराव..........मायथाइनिफ्राय बिरखं सोलियो ।

(ग) भारताव गासै मोन......... .....गाहाइ जाहाज गाथोन दङ ।

(घ)................भारतनि राजथावनिव ।

फिन्नाय :

 (क) 28 (नैजिदाइन)।

(ख) 1981

(ग) 12 (जिनै)

(घ) गोदान दिल्ली-आ।

सोंनाय - 4. भारत मुनि उजिखांनायनि सोमोन्दै लिर।

फिन्नाय : जोंनि हादरनि मुडा भारत। गोदो गोदाइ 'भारत' मुनि सासे जोबोर गोहो गोरा राजाया बेवहाय राज्यो खुंदोंमोन। भारत राजानि मुं बादियैनो जॉनि हादरनि मुडा भारतबर्ष जायो होननानै गोबाङानो बुङो । गुबुन फार्सेथिं भारतबर्षनि गेजेरजों बोहै लांनाय सिन्धु दैमा जायखौ 'लेटिन रावआव  इन्दाज' होननानै बुझे, बै 'इन्दाज' सोदोबनिफ्रायनो इंराजीयाव इण्डिया जायो होननानै सोरबा सोरबाया बुडो ।

सोंनाय - 5 हायुडारि गोरोबथा होनोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : हारि, गाब, राव, धोरोम बासिख्लवा जासे मोनसे जिउमा जानानै हादर आरो हादरनि नौनारिनि फारसे जाय मान आरो गाहाम साननाय दिन्थिनाय जायो, बेनो जाबाय हायुङारि गोरोबथि। गोरोबधिया जाबाय- हायुडारि खौसे, गोजोन आरो दावगानायनि गुदि साबि ।

 सोंनायनि फिननाय

सोंनाय-1 भारतबर्षनि मुङा इंराजीयाव माबोरै इण्डिया मु मिथिसारखो ?

फिन्नाय : भारतबर्षनि गेजेरजों बोहैलांनाय सिन्धु दैमा, जायखौ लेटिन रावआव इन्दाज होनना बुंनाय जायो, बे इन्दाज सोदोबनिफ्रायनो इंराजीयाव इण्डिया जायो होनना सोरबा सोरबाया बुडो।

सोंनाय-2 भारतबर्षनि सोरगिदिं बेंखनना थानाय हाजो हाजोमा, हायुंआरो लैथो-लैथोमानि मुंफोरखौ लिर।

फिन्नाय : हिमालय हाजोमाया भातबर्षनि सां आरो सा-सानजा जोबथा सिमा ओनसोलखौ बेंखननाने दं। भारतबर्षनि सिमायाव मोननैसो गुबुन हादरारि हायुं दं। सा दिगाव थानाय हायुंफोरा जाबाय नेपाल, भुटान आरो चीन हादर। सानजा दिगाव म्यानमार आरो सोनाब आरो सा-सोनाव दिगाव पाकिस्तान आरो आफगानिस्तान दं । खोलानि जोबथा जायगानि सेरावनो श्रीलंका दीप दं। भारत हा खोन्दोनि सानजा-सोनाब आरो खोला दिगाव लैथो लैथोमाया बेंखनना दं । सानजाहा बंग लैथोसा, सोनाबहा आरब लैथो आरो खोलाहा भारत लैथोमा दं ।

सोंनाय-3 साहानि हिमालय हाजोमा ओनसोलनि सोमोन्दै सुंद 'यै लिए ।

फिन्नाय : हिमालय हाजोमा लारियां भारतनि सा आरो सानजा दिगाव बेंखनना दं। काश्मीरनि नंग हाजोमानिफ्राय अरुणाचल प्रदेशनि सानजा सिमा गुदिसिम हिमालय आरो बेनि दालाइ दासाजों साहानि हाजो ओनसोला दाजानाय । हिमालय हाजोमानि गोजौ बाहागो आरो हाजो-थिखिनिफोरा बोसोरनि बांसिन समावनो बरफजों साग्लोबजाना थायो । बेयाव मानसि थाग्राखुलिया गेसें । सा भारत आरो सा-सानजा ओनसोलनि गोबां दैमा- दैसानि सोमजिखां जायगाया जादों बे हाजोमा ओनसोल । हिमालयनि आफां ओनसोला बिफां-लाइफांजों बुंफबनाय । बेयाव फिथाइ-सामथाइ, गममाइ, साहा आरि आबाद मावनाय जायो । बे ओनसोलावनो दार्जिलिं, नाइनिताल, डेराडुन, कुलु, मानालि, मुचौरि, काश्मीर, गेंटक आरि समायना रमायना नोगोरफोर दं । सावनिनि गाहाम बारहावा, समायना मिथिंगायारि नुथाइ, रंजानाय-गेलेनायनि खाबु थानायनि थाखाय गोबां हादरारि-गुबुन हादरारि दावबायारिखौ बे नोगोरफोरा गोसो बोबथाबना लाबोयो ।

सोंनाय - 4 सा भारतनि हायेन ओनसोलाव मा मा रोखोमनि आबाद जायो ?

फिन्नाय : सा भारतनि हायेन ओनसोलाव माइ, सबाइ, गेहु, बेसर, खसेर, फिथाइ-सामथाइ आरो बाइदि रोखोमनि मैगं-थाइगंनि आबाद जायो। साहानि हायेन ओनसोलनि सोनाब बाहागोआव थानाय बालाहामा ओनसोलनि खाथि खालानि माखासे जायगायाव दै जगायनायनि हेफाजाबाब बज्रा, गेह, चीना बादाम आरो सबाइ हारिनि फसलनि आबाद मावनाय जायो।

सोनाय-5 सा भारतनि हायेन ओनसोलाव जाखांबोनाय गेदेर नोगोरमा मोनब्रैनि मुं लिर।

फिन्नाय : 1. गोदान दिल्ली, 2. लक्ष्णौ, 3. पाटना, 4. कलकता।

सोनाय-6 खोलानि जौयेन ओनसोलनि मिथिंगायारि महरखौ सुंदयै फोरमाय ।

फिन्नाय : हायेन ओनसोलनि खोलाफारसे थानाय जौयेन ओनसोलानो जाबाय खोलानि जौयेन एबा खोलायारि जौयेन ओनसोल । वे ओनसोला सोनाबनिफ्राय खोला - सानजासिम गोलाउयै खेस्लाय । बेयाव थानाय मख 'जाथाव दैमाफोरा जाबाय महांनदी, गदाबरी, कृष्णा, काबेरी आरि । बे गासिबो दैमाया सोनाबनिफ्राय सानजासिम फैनानै बंग लैथोसायाव गोग्लैदों। गुबुनथिं साहा बाहागोआव थानाय बिन्ध्य हाजो आरो सातपुरा हाजोनि गेजेरनि बाहागोआ सानजानिफ्राय सोनाबसिम खेस्लाय । बेनिखायनो नर्मदा आरो ताप्ती दैमा मोननैया सानजानिफ्राय सोनाबधिं बोहैलांनानै आरब लैथोआव गोग्लैहैदों। बे ओनसोलनि गुबुन माखासे गाहाइ हाजोआ जाबाय आराबली, महादेव, सानजा घाट, सोनाबघाट आरो खोलाहाथिं थानाय नीलगिरि आरि। बेयाव थानाय मख 'जाथाव जौयेनफोरा जाबाय मालव आरो चटनागपुर जौयेन। जौयेन ओनसोलाव खुन, खुसेर, जब माइनि आबाद मावनाय जायो । नीलगिरि हाजोआव साहा आरो कफि आबाद मावनाय जायो। बे ओनसोलनि हाजोफोराव चन्दन बिफां गोबां जायो ।

सोंनाय-7 बोरिमा ओनसोलनि मिथिंगायारि महरखौ सुंद 'यै फोरमाय ।

फिन्नाय : खोला भारतनि लैथोनि रुगं रुगं थानाय समान ओनसोलानो जादों बोरिमा ओनसोल । भारतनि बे बोरिमा ओनसोला सानजा बोरिमा आरो सोनाब बोरिमा बे मोननै बाहागोआव बोखाव जानाय । सोनाब घाट हाजोमानि सेर सेर थानाय सोनाबनि बोरिमा बाहागोआ जोबोद गेसेब। बेनि रुजुनायाव सानजानि बोरिमाया गुवार । बोरिमा ओनसोलाव लैथोआरि बार बारोखायनो गुदुं आरो गुसुनि फारागा खम। सोनाब बोरिमायाव थोजा बिबांनि अखा हायोखायनो गोथौ अरनारि ओनसोल दं । बोरिमा ओनसोलाव गोबां बिबांनि नालेंखर आबाद जायो । जायगा जायगा माइ आबादबो मावनाय जायो। बेनि बोरिमा ओनसोलाव गोबां बन्दर दं । बे बन्दरफोरजोंनो बहुमनि गुबुन गुबुन जायगानि लोगोआव लैथोआरि लामाजों बेफार-फालांगि सोलियो । बोरिमा ओनसोलाव थानाय हादरसाफारा जाबाय- गुजराट, महाराष्ट्र, गवा, कर्णाटक, केराला, तामिलनाडु, अन्ध्रप्रदेश आरो उरिष्या ।

सोंनाय-8 साहानि हिमालय हाजोमा ओनसोलाव जाखांबोनाय मोन समायना नोगोरनि मुं लिर ।

फिन्नाय :

 1. दार्जिलिं,

2. नाइनिटाल

3. कुलु ।

4, डेराडुन

सोनाय - 9 सा भारतनि हायेन ओनसोलाव थानाय मोन 5 दैमानि मुं लिर ।

फिन्नाय :

 1. बुरलुंबुथुर,

2. गगा,

3. जमुना

4. शतुद्रु

5. सिन्धु ।

सोंनाय-10 खोलानि जौयेन ओनसोलाव थानाय मोनबा हाजोनि में लिए।

फिन्नाय : 

1. बिन्ध्य हाजो

2. सातपुरा हाजो

3. सोनाबघाट हाजो

4. सानजाघाट हाजो

5. नीलगिरि हाजो।

सोंनाय-11 सा भारतनि हायेन ओनसोलाव थानाय जायखिजाया मोन हादरसानि मुं लिर ।

फिन्नय: 

1. आसाम,

2. बिहार

3. उत्तर प्रदेश

4. राजस्थान।

सोंनाय - 12 भारतबर्ष आव मोनबेसे हादरसा आरो मिरुवारि शासन खालामजानाय ओनसोलजों दाजानाय ?

फिन्नाय : मोन 28 हादरसा आरो मोन 7 मिरुवारि शासन खालामजानाय ओनसोल ।

सोंनाय-13 भारतबर्षआव मोनबेसे राव दं ?

फिन्नाय : मोन 250 निबो गोबां राव दं ।

सोंनाय - 14 भारतबर्ष आव मोनबेसे रावआ संबिजिराव सोफादेर जानाय ?

फिन्नाय : मोन 22 रावआ संबिजिराव सोफादेरजानाय ।

सोंनाय - 15 जोंनि भारतबर्षनि हारिमुनि गाहाइ आखुथाइया मा ?

फिन्नाय : जोंनि भारतबर्षनि हारिमुनि गाहाइ आखुथाइया जादों गोरोबिनि गेजेराव गोरोबनाय ।

सोंनाय - 16 जोंनि भारतबर्षनि हारिमुनि गाहाइ आखुथाइखौ मानो गोरोबिनि गेजेराव गोरोबनाय बुंनाय जायो सावराय ।

 फिन्नाय : जोंनि भारतबर्षआव धोरोम, हारिमु, गाननाय जोमनाय आरि बाइदि बिथिडाव गोरोबि दङ । बेयाव हिन्दु, इसलाम, शिख, ख्रीष्टान, बौद्ध, जैन आरि गुबुन गुबुन धोरोमनि सुबुं थायो । ओनसोल लायै ओनसोल दिहुनजानाय बेसादा गुबुन गुबुन जानायनि थाखाय जोंनि गेजेराव आदारनि हुदानि बिथिडाव गोरोबि दङ । बिदिन्धि महरै पन्जाब, हारियाना, उत्तर प्रदेश आरियाव गोबां बिबांनि गम दिहुनजायो । बेनि जाहोनाव बेनि मानसिनि गुदि आदारा रुटि। गुबुनाथं उरिष्या, आसाम, सोनाबबंग आरियाव माइया गोबां बिबांनि दिहुनजानायनि थाखाय बेफोर ओनसोलनि मानसिनि गाहाइ आदारा जाबाय ओंखाम।

          जोंनि हादराव बाइदि रावआरि सुबुं दं। बेयाव मोन 250 निबो गोबां राव दं। बेनिनो मोन 22 रावआ संबिजिराव सोफादेरजानाय । गोबां राव, धोरोम आरो समाजारि आसार खान्थि फालिग्रा सुबुंफोरनि मादाव माखासे समाजारि गोरोबलायि थायोब्लाबो बयबो अनलायनाने, गोरोबलायनानै आरो हेफाजाब होलायनानै थायो। गोरोबलायि थायोब्लाबो गासिबो राव, हारिमु आरो धोरोमखौ जो समान मान होयो आरो सिबिनाय बाउओ। बेनि जाहोनाव बयनिबो थाखाय भारतआ मोनसे गोरोबलायनाय हादर। बे गोरोबलायनाया जादों हारि, राव आरो हारिमुनि गोरोबलायनाय। बेनिखायनो हारिमुनि गाहाइ आखुधाइया जाबाय गोरोबिनि गेजेराव गोरोबनाय ।

सोंनाय - 17 महात्मा गान्धीया हायुडारि खौसेधिनि थाखाय मा मा खामानि मावना दोनलांदों ?

फिन्नाय : हारिनि बिफा महात्मा गान्धीनि हिंसागैयि खान्थिया उदांस्रि सोमावसारनायखौ देरहासार खालामदोंमोन ।

सोंनाय-18 मौलाना आबुल कालाम आजादआ सोस्मोन ?

फिन्नाय : मौलाना अबुल कालाम आजादआ उदांस्रि भारतनि गिबि सोलोंथाइ मन्थ्रिमोन । बियो हायुडारि खौसेथिनि फारसे नोजोर होनानै हारि धोरोमनि गेजेराव सायख नाय लाखियालासिनो बयखौबो एखे भारतारि हायुंसा जानो हांख्रायदोंमोन ।

सोनाय - 19 सरजिनी नाइडुवा सोरमोन ?

फिन्नाय : सरजिनी नाइडुवा भारतारि हारिमायारि कंग्रेसनि गिबि भारतारि आइजो आफादगिरि । बियो खन्थाइनिं गेजेरजों हादर अनफाउरिनि सानमिखौ फोजाखादामान।

सोंनाय-20 भारतआ उदांसि जानायनि उनाव आसामनि सेथि गिबि -मन्थिया सोरमोन ?

फिन्नाय : गिबि मन्थ्रि ल 'कप्रिय ग 'पिनाथ बरदलैमोन ।

सोंनाय-21 हायुडारि खौसेथिखौ जोबरोडियै लाखिनो जों माखासे नाजानायखौ आखाइयाव लानांगौ। बेफोर मा मा ?

फिन्नाय : हायुङारि खौसेधिखौ जोबरोडियै लाखिनोब्ला जों गाहायाव मख 'नाय बादियै नाजानायखौ आखाइयाव लानांगौ। बेफोर जादों-

1 .बिमा-रावनि अनगायैबो जों जोंनि खाथि खालानि सायख' जानाय गिबि थागिरिफोरनि रावखौ सोलोंनांगौ। जेसेबां राव बुंनो हागोन इसेबांनो जोंनि गेजेराव गोरोबलायिया गोजान जागोन। रावनि गेजेरजों सानखिखौ सोलाय- सोल' खालामनो हायो ।

2. जोंनि हायुडारि सानफोराबो हायुडारि खौसेथि लाबोनायाव हेफाजाब खालामो । बे हायुडारि सानफोर, जेरै उदांस्रि सान, सुबुंखान्थि सान, गान्धी जोनोम सान आरि फोरबोआव साफ्रोमबो भारतारियानो ओनसोल, धोरोम, राव, हारि आरि बोखावनायखौ बावगारना खौसे जानानै बाहागो लानांगौ ।

3. हारिमुवारि सोलाय- सोलनि गेजेरजों गुबुन गुबुन हारि-हारिसानि मेथाइ खन्थाइ, मोसानाय, गेलेनाय, रंजानाय, दामजु, थुनलाइ, आरिमु- हारिमुनि सोमोन्दै मिथिनो हायो । बेफोर जोंनि गेजेराव थानाय फारागफोरखौ बावगारहोना गोरोबधि आरो हेफाजाब होलायनायनि दौलेंजों खानानै लाखियो ।

:

राजथावनिनि मुं हादरसानि मुं राजथावनिनि मुं

मिथिनानै लानोगोनां :

हादरसानि मुं                    राजथावनिनि मुं

आसाम                             दिसपुर

अरुणाचल प्रदेश                इटानगर

सिकिम                              गेंटक

सोनाब बंग                       कलकाता

मेघालय                             शिलं

बिहार                               पाटना

मणिपुर                            इम्फल

झारखण्ड                         रांची

मिज 'राम                       आइजल

उरिष्या                             भुवनेश्वर

नागालेण्ड                       कहिमा

सट्टशगड़                        रायपुर

मध्यप्रदेश                      भुपाल

अन्ध्रप्रदेश                     हायदराबाद

तामिलनाडु                   चेन्नाइ

उत्तरप्रदेश                   लक्ष्णौ

त्रिपुरा                          आगरतला

उत्तराखण्ड                   डेराडुन

केराला                         थिरुवन्तपुरम

पण्जाब                          चण्डीगड़

कर्णाटक                        बांगालुरु

हिमाचल प्रदेश               चिमला

ग'वा                              पानाजि

हारियाना                       चण्डीगड़

गुजराट                         गान्धीनगर

जम्मु आरो काश्मीर         श्रीनगर

महाराष्ट्र                           मुम्बाइ

राजस्तान                        जयपुर

जोंनि आफाद-फसंथानफोर *

सोंनाय - 1. फिननाय लिर :

(क) फरायसालिफोराव फरायसाफोरनो सानजौफु आदार जाहोनो थाखाय मा मा राहा लादों ?

फिन्नाय : फरायसालिफोराव फरायसाफोरनो सानजौफुनि आदार संनो सानै हिन्जाव मानसि थिसनदों आरो जाग्रा जामुखौ रानो ।

(ख) बबे फसंथानाव सरकारा एबा मानसिया रां होनाय-लानाय खालामो ?

फिन्नाय : बेंकनि गेजेरजों सरकारा एबा मानसिया रां-खाउरिजों होनाय- लानाय खालामो ।

(ग) बेमारिफोरखौ बबे फसंथानाव फाहामनाय जायो ?

फिन्नाय : बेमारिफोरखौ देहा फाहामसालि (सोखासालि) याव बेराम फाहामनाय जायो।

(घ) समाजाव गोजोन-आबुथि रैखा खालामनायनि हाबायाव सोरखौ थिसननाय जायो ?

फिन्नाय : समाजाव गोजोन-आबुधि रैखा खालामनायनि हाबायाव पुलिसखौ थिसननाय जायो ।

(ङ) जायखि जाया मोनब्रै आफाद- फसंथाननि मुं लिर।

फिन्नाय : फरायसालि, बैंक, पुलिस थाना, पष्ट अफिस आरिया आफाद फसंथान ।

सनाय - 2. लांदां जायगा आबुं खालाम -.

(क) फरायसाफोरा ........... आव लिरनाय-फरायनाय सोलोडो।

(ख) जुनार- दाउ फाहामनो थाखाय .......... दङ ।

(ग) लामा - सामानि गारि-मथरखौ ................आ सामलायो ।

(घ)  गामिफोराव थानाय खुंधाइ राहाखौ.,..........खुंधाइ राहा.बुनाय जायो ।

फिन्नाय :

 (क) फरायसालियाव

(ख) जुनार फाहामसालि

(ग) पुलिस

(घ) पन्सायतीराज खुंथाइ

सोंनाय - 3. फारागथि लिर

सरकारि आरो सरकारि नङि देहाफाहामसालि ।

फिननाय : सरकारि देहा फाहामसालिफोरा सरकारि खरसायाव सोलियो । गुबुन फार्सेथिं सरकारि नङि देहा फाहामसालिफोरा सासे एबा माखासे सुबुङ 'ज' जानानै सामलायो ।

सोंनाय - 4. सुंद' लिर-

(क) पन्सायतिराज (ख) समबाय (ग) गाव- सुंथा गौथुम ।

फिन्नाय : पन्सायतिराज : हादरनि गोबांसिन अनजिमानि सुबुडानो गामि ओनसोलाव थायो । हादर जौगानोब्ला मोनफ्रोमबो गामिया जौगानांगोन । गामि ओनसोलनि रां खान्थियारि आरो समाजारि जौगाथाइनि थाखाय जोंनि हादरा गामिफोराव मोनसे गावनि खुंथाइ रहा खालामदों। बे राहाखानो पन्सायती राज खुंथाइ राहा बुङो । बे राहा मथे पन्सायत दानो थाखाय मोनफ्रोमबो गामिनि राइजो राजाया भ'ट होनानै माखासे सोद्रोमा आरो सासे आफादगिरि सायख'यो। ओनसोलनि राइजो-राजाया भट होनानै बा बोसोरनि थाखाय पन्सायतनि आफादगिरि सायख 'यो ।

(ख) समबाय : माखासे सुबुङा लोगो लानानै बयनिबो जौगाथाइनि एबा राडारि मुलाम्फानि थाखाय जयै हाबा मावनाय राहाखानो समबाय बुडो । समबायफोरा साफ्रोमबोआनो बयनिबोनि थाखाय आरो बयबो साफ्रोमबोनि थाखाय हाबा मावनाय खान्थिजों सोलियो । मोनसे समबायाव जोबोर बाडायब्लाबो साजि सोद्रोमा थानांगौ। जोंनि हादराव गुबुन गुबुन रोखोमनि समबाय दङ । जोंनि हादराव गायखेर, सि, पापर आरि गोबां फालांगिआ समबाय बिधायाव सोलिगासिनो दङ । फिसा-गेदेर गोबां दारिमिन, कल-कारखाना समबाय बेबस्थाजों सोलिगासिनो दङ ।

(ग) गाव- सुंथा गौथुम : आथिखालाव जोंनि गामिफोराव आइजोफो गोरोबनानै गाव सुंथा गौथुम दाबाय। गामिनि निखाउरि गोबां न'खरा बेबादि गौथुम दाबाय। गामिनि निखाउरि गोबां न'खरा बे बादि गौथुमनिफ्राय रां दाहार लानो हायो । गामिनि गोबां आइजोआ गाव- सुंथा गौथुमनि गेजेरजों बाइदि रोखोमनि मुवा दिहुननानै फाननायनि राहा खालामद। बेबादिनो बिसोर राडारियै गाव सोनारनाय जानो नाजादों।

सोंनाय - 5. गेबें फिननायखौ सायख'ना दिहुन -

(क) समाजाव गोजोन-आबुधि रैखा खालामनायनि हाबायाव सोरखौ थिसननाय जायो ?

1. देहा फाहामगिरिखौ

2. नार्सखौ

3. पुलिसखौ

4. फोरोंगिरिखौ

फिन्नाय : 3. पुलिसखौ ।

(ख) जिब-जुनादफोरनि सोखाथाइनि थाखाय थानाय फसंथाना जाबाय-

1. सरकारि देहा फाहामसालि 2. जुनाद फाहामसालि

3. समबाय

4. सरकारि नङिफाहामसालि।

फिननाय : 2. जुनाद फाहामसालि।

होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय

सोंनाय - 1 पण्चायतीराज शासन राहा माखौ बुडो ?

फिन्नाय : हार्दरनि गोबांसिन सुबुझ गामि ओनसोलाव थायो बे हादरनि जौगानाया सोनारो गामि ओनसोलनि आबुंङ जौगानायनि सायाव । बेनिखायनो हादरनि थाखाय गामिफोरनि रांखान्थियारि आरो समाजारि जौगाहोनाया जोबोद गोनांथार । गामि ओनसोलनि जौगानायनि थाखाय मोनसे गावनि शासन राहाया सोलिबोदों । बे शासन राहाखौ पण्चायतीराज शासन राहा बुडो ।

सोंनाय-2 गामि पण्चायत होनोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : पण्चायतीराज शासन राहानि सिङाव गामि ओनसोलनि बयनिखुइ गाहाय थाखोआव थानाय शासन राहायानो जाबाय गामि पण्चायत । गामि पण्चायतनि गेजेरजों बे पण्चायत हालामनि सिङाव थानाय गामिफोरनि जौगानायनि थाखाय बाइदि बाइदि खामानि मावनाय जायो।

सोंनाय - 3 गामि आफादआ मा ? बेयो जोनो मा खाबु होयो ?

फिन्नाय : गामि आफादआ जाबाय माबेबा गंसे गामि एबा पण्चायत हालामनि भ'टार संलाइयाव मुं सोसनजानाय गासिबो भ'टार राइजोआ नुजाथिनायाव खुंजानाय मोनसे राइजोआरि आफाद। बे गामि आफादनि गेजेरजों गामिनि राइजोखौ पण्चायतनि बाइदि हाबायाव थोंजो बाहागो लानायनि खाबु होनाय जायो । गामिनि गेदेर-फिसा बाइदि जेंनाखौ राइजोआ खौसेयै गोरोबलायनानै सुनांनायनि थाखाय गामि आफादआ मोनसे मोजांसिन बिजों। गामि आफादनि गेजेरजों गामियारिफोरा गामिनि जौगालु गोनां राहानि सोमोन्दै सावरायो आरो बेबादियैनो बिथांखि आजावनो हायो ।

सोंनाय - 4 गामि पण्चायतनि गुदि थांखिफोरा मा मा ?

फिन्नाय : गामि पण्चायतनि गुदि थांखिफोरा जादों-

(क) गामिनि सरासनम्रा सुबुंफोरा मिजिं धिनाय बादि बिसोरनि खान्थियारि आरो समाजारि जौगाहोनाय ।

(ख) बेनि अनगायैबो गामिनि थागिरिफोरनि गेजेराव खौसेथि आरो गोरोबलायनायखौ फोथांना लाखिनायाव थुलुंगा होनाय ।

(ग) गामि पण्चायतनि खामानि - दामानिफोरखौ गाहामैनो मावपुंनो आफादगिरिया गामि पण्चायतनि मावख 'आव दाननैनि गेजेराव खमैबो मोनसे आफाद खुंनाय ।

(घ) गामिनि जायगायारि जेंनाफोरखौ सुखांनायनि थाखाय राइजोनि बाहागो लानायखौ खान्थिबादियै महर होनाय

बाइदि ।

सोंनाय - 5 भट होनाय एबा बिसायख'थि माखौ बुडो ?

फिन्नाय : भटार संलाइयाव मुं थानाय सुबुडा भट होनायनि गेजेरजों गावनि थान्दैखौ सायख'ना होनायखौनो भ'ट होनाय एबा बिसायख'थि होनना बुंनाय जायो।

सोंनाय - 6 गामि आफादनि जथुम लिंथुमनायनि सोमोन्दै लिर।

फिन्नाय :

 1. गामि आफादनि जथुम लिंथुमनो थाखाय 15 साननि सिगाडावनो आफादनि सोमोन्दै फोसावनाय जायो ।

2. मोनसे गामि आफाद खुंनो थाखायब्ला गासै भ'टारनि खमैबो 10 जौखोन्दो एबा सा 100 मानसि नुजाथिनांगोन। बिब्दि गोनांथार सानखोनि सोद्रोमा नुजाथियोब्ला आफादखौ खराम होनना बुंनाय जायो ।

3. गामि आफादाव खरामनिखुइ खम मानसि थायोब्ला आफादनि आफादगिरिया 30 मिनिट सम लामा नायनो हायो । बे समनि गेजेरावबो खराम जायाब्ला उननि हाबथानि एखे सानावनो नावा वै सानखालिनिफ्राय 7 साननि गेजेराव आफादनि उननि जथुमनि थाखाय खालार थिरांधा लानो हायो। 

4. मोनफ्रोमबो गामि पण्चायत हालामनि भ'टार संलाइयाव थानाय सुबुंफोरा गामि आफादनि सोद्रोमा जायो ।

5. सरासनम्रायै मोनफा गामि आफादाव बै गामि पण्चायतनि आफादगिरि एवा मासिगिरि आरो बियो नुजाथि फैयाब्ला लेडाइ आफादगिरिया आफाद दैदेनो।

6. गामि आफादाव सरासनस्रायै गुबुन गुबुन बिफान, राङारि फसंथान, आफाद आरिनि सरकारि आरो बेसरकारि सुबुं नुजाथिथारनांगोन।

सोंनाय - 7 गामि पण्चायतआ गामि ओनसोलनि शासन राहानि मोनसे आफाद एवा गथुम होनना मिथिजायो मानो ?

फिन्नाय : बिसायख'थिनि खाबुनि थाखाय मोनफ्रोमबो गामि पण्चायत हालामाव मोन 10 ओनसोलारि समष्टियाव बाहागो खालामना लानाय जायो। बिब्दिनो मोनफ्रोमबो समष्टिनि भ'टारफोरा बिसोरनि समष्टिनिफ्राय साफायै सोद्रोमा बिसायख'नानै होयो । गामि आफादनि सोद्रोमाफोरा गाव, गावनि समष्टिनि थान्दैखौ बिसायख'ना गामि पण्चायत दायो । बिसायख'जानाय थान्दैखौनो गामि पण्चायतनि सोद्रोमा बुङो । बे मोनजि समष्टिनिफ्राय बिसायख'जानाय सोद्रोमानि अनगायैबो मोनफा गामि पण्चायत आव साफायै आफादगिरि जायो। बेनिखायनो मिथिनो मोननाय जायोदि गामि पण्चायतआ जाबाय गामि ओनसोलनि शासन राहानि मोनसे आफाद एवा गथुम ।

सोंनाय-8 गामि पण्चायतनि खामानि- दामानिनि सोमोन्दै लिए ।

फिन्नाय : (क) गामि पण्चायत हालामनि जौगानायनि थाखाय बोसोर बिथांखि थियारि खालामनाय ।

(ख) गामि पण्चायतनि बोसोरारि बाजेट थियारि खालामनाय ।

(ग) मिथिंगायारि खैफोदनि समाव मदद आयदा बादियै खामानि मावलांनाय ।

(घ) आबाद गोसारथि, फिसा दै जगायनाय, राइजोआरि बिजाब बाखिनि राहा लानाय ।

(ङ) जुनाद फिसिनाय, मोसौ-फिसिनाय, दाउ-हांसो फिसिनाय, ना फिसिनाय ।

(च) राइजोआरि लामा-सामा आरो नाला जाम्फै बानायनाय, गामियारि थाग्रा थावनि, गुदि आरो गेजेरारि सोलोंथाइ राहा लानाय ।

(छ) लोंग्रा दैनि जगायनाय, सावस्रि आरो नखर गाहामथि राहा, बिफां गायनाय आरो हा सरैखाथिनि राहा लानाय ।

(ज) सि-खादी दिहुनथाइ आरो न'खर शिल्पनि राहा लानाय बाइदि बाइदि ।

सोंनाय - 9 नोगोर कमिटि, नोगोरमा आफाद, नोगोरमा गथुमनि गाहाइ खामानिफोरखौ लिर ।

फिन्नाय : नोगोर कमिटि, नोगोरमा आफाद, नोगोरमा गथुमनि गाहाइ खामानिफोरा जादों-

(क) नाला-जाम्फै, दालां, राइजोआरि खिखरसालि, हासुग्रा न', लामा आरो बानायनाय आरो सरैखाथि होनाय, लामा-सामानि मुं दोननाय ।

(ख) सनदेरग्रा बेरामनि होबथानायनि राहा लानाय ।

(ग) लामा सामायाव मोब्लिब बाथि जगायनाय ।

(घ) गोगो दै लोंग्रानि, जगायनाय ।

(ङ) गेलेग्रा फोथार, राइजोआरि पार्क, बिजाबबाखि आरि गायसननाय ।

(च) मानसिनि जोनोम - थैनायनि हिसाब लाखिनाय, गोथै सालि, कबरखाना आरि बानायनाय आरो सरैखाथि होनाय ।

(छ) लामा-सामाफोराव जायगा डाष्टबिननि राहा खालामना डाष्टबिनाव जमा खालामना दोननाय दाखोर-दालाफोरखौ बोखारना साखोन- सिखोन लाखिनाय ।

(झ) हाथाइ बाजार, कचाइखाना, गायसननाय, गब्रेथाइ जिराद बायनाय- फाननायखौ बन्द खालामनाय ।

(ज) अर खोमोरनायनि राहा लानाय ।

(ञ) बिमा-गाहामथि आरो गथ 'सा-गाहामथि मिरु गायसननाय बाइदि बाइदि।

सौंनाय-10 मा मायथाइयाव गुवाहाटी नोगोरमा गथुम आइन सुजुनाय जायो ?

फिन्नाय : 1969 मायथाइयाव गुवाहाटी नोगोरमा गथुम आइन सुजुनाय जायो ।

--


जोंनि दारिमिन *

सोंनाय - 1. गुसुकै लिर :

(क) गोथां मुवा होनोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : मिथिंगानिफ्राय मोननाय जायफोर मुवा बाहायनानै जोंनि गोनांथार मुवाफोरखौ दिहुननाय जायो बैफोरखौ गोथां मुवा बुडो ।

(ख) दारिमिन जाखांबोनो जौगानाय हान्था-मेला आरो रोगाथाइ राहानि मानो गोनां ?.

फिन्नाय : दारिमिन जाखांबोनो थाखाय गोथां बेसादनि गोनां जायो। गोथां बेसादफोरखौ दारिमिनसिम लाबोनो आरो बेयाव दिहुनजानाय बेसादफोरखौ गुबुन जायगानि हाथाइफोरसिम दैथाइहरनो थाखाय जौगानाय हान्थामेला आरो रोगाथाइ राहानि गोनांथार ।

(ग) दारिमिन जाखांबोनो मा मा गोथां मुवानि गोनां लिर।

फिन्नाय : दारिमिन जाखांबोनो माखासे गाथां बेसादनि गोनांथि। बेफोर जादों- थोजाफा आसोल धोन, गोबां बिबांनि गोथां बेसाद, गेदेर जायगायारि हान्थामेलानि राहा आरि । हासार, आखा-फाखा मावदांसा, जौगाखांनाय जुन्थि जुनला, जौगानाय

(घ) सोर-तीखा दारिमिननि थाखाय मा मा गोथां बेसादनि गोनांथि ?

फिन्नाय : सोर-तीखा दारिमिननि थाखाय गोनां गोथां बेसादफोरा जादों- फेरखोना सोर, खैला आरो सुनै अन्थाइ ।

(ङ) पाट सिखौ मा रोखोमै बानायनाय जायो ?

फिन्नाय : पाट एम्फौआ लुनाय फिथोबनिफ्राय रेसम खुन्दुं दिहुनना पाटनि सि दानाय जायो । खुन्दुं दिहुननाय मावखान्थिया जोबोद जेंना गोनां । बेनि थाखाय गोब्राब मावनाय आरो आदबनि गोनांथार । बे शिल्पआ गिबियाव नखर शिल्प महरैसो जाखांबोदोंमोन नाथाय आथिखालाव मेसिनावबो मुगानि सि दायो ।

सोंनाय-2 लांदां जायगाखौ सुफुं

(क) मुम्बाइया भारतनि गोदान मुगानि........ दारिमिननि गिबि मिरु ।

(ख) लेखा बिलाइ दारिमिननि गाहाड़ गोथां बेसादा जाबाय .......... I

(ग) भारतनि बयनिखुइ गोबांसिन रेसमनि सि.................राज्योआव  दिहुननाय जायो ।

(घ) सेनि दारिमिननि गाहाइ गोथां बेसादा जाबाय.................... I

फिन्नाय :

 (क) सि ।

(ख) औवा।

(ग) कर्णाटक ।

(घ) खुसेर ।

सोंनाय - 3 'क' बाहागोनि लोगोआव 'ख' बाहागोखौ गोरोब हो-

क                                                        ख

थाव सोदांसालि                               कठालगुरि

गेस प्लान्ट                                      नामरुप

हासार दारिमिन                              शिलघाट

फाथो दारिमिन                               नुमलीगड़

फिन्नाय :

क                                                        ख

थाव सोदांसालि                              नुमलीगड़

गेस प्लान्ट                                     कठालगुरि

हासार दारिमिन                              नामरुप

फाथो दारिमिन                                शिलघाट


सोनाय - 4. नांनायसे गोबां गोथां मुवा थाखायाब्लाबोदि जायखि जाया मोनसे जायगायाव गेदेर दारिमिन जाखांबोनो हागौ बेनि सोमोन्दै मोनसे हादरनि बिदिन्थि होनानै बुजायना लिर।

फिन्नाय : मोनसे हादराव जमायनाय गोथां बेसादनि सायाव विधा खालामना माखासे दारिमिन जाखांफैयो । माब्लाबा मिथिंगायारि सम्पद जमा थाब्लाबो बबेबा मोनसे जायगायाव दारिमिन जाखांबोनो हाथाव नडाबो जानो हागौ जेब्लासिम थोजाफा आसोलधोन, जौगाखांनाय जुन्थि-जुनला, आखा- फाखा मावदांसा, जौगानाय हान्थामेलानि राहा आरि थाया। मानोना दारिमिन जाखांबोनो वे गासिबो थादेरसानि समानै गोनांथार। गुबुनथिं खायफा हादराव एसेल' विवांनि गोथां बेसाद थायोब्लाबो बेफोर हादराव दारिमिनारि खालामनाया जाथाव जादों। बिदिन्थि महरै जापाना दरसे फिसा हादर आरो बेयाव दारिमिननि थाखाय गोनांथार गोथां बेसादनि आंखाल। थेवब्लाबो बे हादरा शिल्प दारिमिनाव सिंगां सिरिनि । बेनि गाहाइ जाहोना जाबाय बोरिमा ओनसोलाव जाहाज गाथोनफोर जाखांबोनायनि जाउनाव दारिमिनसिम गोथां बेसादखौ गुबुन हादरनिफ्राय लाबोनाय आरो दिहुनथाइ जिरादखौ गुबुन हादरसिम दैथाय हरनायाव गोबां खाबु दं । हाजो-हाला आरिनि साजों बोहै ग्लायबोनाय दैमाफोरनि दाहारा गोखों जानायनि थाखाय खम खरसायावनो गोनां बिबांनि दै-मोब्लिब सोमजियो। बेफोर जाहोनाव जापानाव सोरनि फेरखोना खम थासेयावबो तीखा दिहुनथाइयाव बुहुमनि मादाव सिगां सिरिनि दरसे हादर हिसाबै सिनाय जादों।

सोनाय - 5. आसामाव मानो गोबाडै गेदेर दारिमिन जाखांबोनो हायाखै बेनि जाहोनफोरखौ बुजायना लिए।

फिन्नाय : गेदेर दारिमिन जाखांबोनो थाखाय गाहाइ जाहोनफोरा जादों बुरजा बिबांनि आसोल धोन, गेदेर जायगायारि हाथाइ, आखा-फाखा मावदांसा, जौगा थाखोनि जुन्धि-जुनला, जौगानाय हान्थामेला राहा आरि । गेदेर दारिमिन जाखांबोनो थाखाय बेफोरखौ गोनांथार । आसामाव नाथाय थोजाफा बिबांनि आसोल धोन, गेदेर जायगायारि हाथाइ, आखा-फाखा मावदांसा, जौगाथाखोनि जुन्थि-जुनला, जौगानाय हान्थामेला राहा आरिनि आंखाल नुनो मोनो। आसामाव गोबांसिनै साहा दारिमिनखौल 'सो गेदेर दारिमिन महरै जों नुनो मोननाय जायो । आसामा साहा आबादनि थाखाय मुं दांखां । आसामनि हाया साहा आबादनि थाखाय खाबजाथाव। बेयाव गोबां बिबांनि साहा बिफां जायो ।

सोनाय - 6 दारिमिन होनोब्ला मा बुजियो ? भारतनि मोनब्रै गेजेर दारिमिननि मुं लिर।

फिन्नाय : दारिमिन होनोब्ला जों बेखौ बुजिनो हायोदि बेयो मोनसे दिहुनग्रा मिरु जाय गोनांथार जिरादखौ जों मिथिंगायारि सम्पदनिफ्राय थोंजो मोननाय जाया बेखौ जोन्थोरनि हेफाजाबाव जुनिया मावखान्थि बाहायनानै बेयाव थियारि खालामनाय जायो। बिदिन्थि महरै, खुननिफ्राय खुन्दुं थियारि खालामना सि, खुसेरनिफ्राय सिनि, औवानिफ्राय लेखा बिलाइ, सुनै अन्थाइनिफ्राय सिमेन्ट थियारि खालामना दारिमिन ।

भारतनि मोनब्रे गेदेर दारिमिननि मुं -

(क) साहा बिलाइनि दारिमिन

(ख) सेनि दारिमिन

(ग) लेखा बिलाइ दारिमिन

(घ) सोर- तीखा दारिमिन ।

सोनाय-7. लिरसुंथाइ लिर :

सेनि दारिमिन, लेखा बिलाइनि दारिमिन, खुननि सि दारिमिन ,रेसम दारिमिन, सोर- तीखा दारिमिन ।

फिन्नाय : सिनि दारिमिन :- सिनि दारिमिनफोरा खुसेर दिहुन जानाय जायगाफोरनि साखाथियावनों जाखांदों। मानोना खुसेरा रानलाडोब्ला बिदैया खमायलांनायनि जाउनाव खम बिबांनि सेनि ओंखारों। बेनिखायनो दुब्लिफोरनिफ्राय गोथां बेसादखौ गोर्खे लाबोनो थाखाय रोगाथाइनि जौगा राहानि गोनांथार । बे शिल्पनि थाखाय जौगानाय जुन्थि-जुनला आरो आखा- फाखा मावदांसानि गोनां जायो । भारतआव 200 निबो गोबां सेनि दारिमिन दं। सा भारतनिफ्राय हादरनि 60 जौखोन्दोफ्राम सेनि दिहुनजायो । नाथाय खोला भारतनि हाया खुसेर आबादनि थाखाय गोबां खाबजाथाव जानायखाय गोदान सेनि दारिमिनफोर बेयाव फसंजादों। बिहार, उत्तर प्रदेश, अन्ध्रप्रदेश, तामिलनाडु, महाराष्ट्र, कर्णाटकं आरि हादरसायाव सेनि दिहुनजायो । जोंनि हादराव दिहुनजानाय गोबां बाहागो सेनियानो आंगो हादरावनो बाहाय जायो । बेनिथाखाय जोबोद खम बिबांनि सेनि गुबुन हादरसिम दैथाय हरनाय जायो ।

लेखा बिलाइनि दारिमिन :- लेखाबिलाइ दारिमिननि गाहाइ गोथां बेसादा जाबाय औवा । आथिखालाव सरल, देबदारु आरि गोरलै दंफांनि गुन्द्रा माइदिनिफ्रायबो लेखा बिलाइ थियारि खालामनाय जायो । बेनि अनगायैबो गांसो, गोजाम खुन, फाथोनि दाखोर-दाला आरिनिफ्रायबो लेखा बिलाइ थियारि खालामनाय जायो । रुजुनानै नायोब्ला गुबुन हादरनि रुजुनायाव भारतआव लेखाबिलाइ बानायग्रा दारिमिना जोबोद खम। बेयाव मोन 32 फ्राम लेखाबिलाइ दारिमिन दं आरो बेनि गोबांसिनानो कलकाता आरो मुम्बाइनि खाथियाव दं।

खुननि सि दारिमिन :- खुननि सि दारिमिननि गाहाइ गोथ बेसादा खुन । खुननि सि दानायाव गोदो गोदायनिफ्रायनो भारतआ मोजां मुं माननी हाबोदों। आधिखालाव खुननि सि दिहुननायाव भारतआ बुहुमनि मादाव नैथि जायगा आवग्रिदों। मुम्बाइया भारतनि गोदान मुगानि सिं दारिमिननि गिबिसिन मिरु । बेयाव जुन्धि-जुनला, खैला, मोजां गुननि खुन आरो गुबुन गुबुन गोनांथार जिराद गुबुन हादरनिफ्राय लाबोनायनि थाखाय गेदेर गाथोननि साबजाथाव राहा दं। बेनि अनगायैबो खुन दिहुनजानाय ओनसोलनि लोगोआव जौगानाय फोनांजाब राहा, आखा-फाखा मावदांसा, गेदेर जायगायारि हाथाइ आरो दै मोब्लिब जगायनायनि मोजां खाबुफोर थानायनि थाखाय मुम्बाइयाव बे दारिमिन जाखांबोनायाव हेफाजाब होदों । मुम्बाइनि उनाव आहमेदाबादआ भारतनि मोनसे मख जाथाव खुननि सि दिहुनथाइ मिरु । थोजाफा आसोलधोन, जौगानाय फोनांजाब राहा, आखा फाखा मावदांसा आरिया बे मिरुआव खुननि सि दारिमिन जाखांबोनायाव हेफाजाब खालामदों। महाराष्ट्र, गुजराट, मध्यप्रदेश, उत्तर प्रदेश, सोनाब बंग आरि हादरसायाव गोबां खुननि सि दारिमिन दं ।

रेसम दारिमिन :- रेसम दारिमिननि गाहाइ गोथां बेसादा पाट एम्फौआ लुनाय फिथोब । नुनि बिफांनि बिलाइया पाट एम्फौनि आदार। नुनि बिफांनि आबाद मावना पाट एम्फौ फिसिनाय जायो। एम्फौआ लुनाय फिथोबनिफ्राय रेसम खुन्दुं दिहुनना पाटनि सि दानाय जायो । बेबादिनो खुन्दुं दिहुननाय मावखान्थिया जोबोद जेंनागोनां । बेनि थाखाय गोबाब मावनाय आरो आदारनि गोनांथार । बे शिल्पआ गिबियावनो न'खर शिल्प महरै सो जाखांबोदोंमोन। आथिखालाव मेचिनावबो मुगानि सि दायो। रेसम सिनि दिहुनथाइयाव बुहुमनि नैथि हादर हिसाबै भारतआ मोनसे जुनिया जायगा आवग्रिनो हादों। वाहागी कर्णाटक 'हादरसायाव हादरनि गासै दिहुनथाइनि खावसे रेसमनि सि दिहुनजायो । कर्णाटक हादरसानि बांगालुरुनि अनगायै सोनाय बंगनि मुर्चिदाबाद आरो बिष्णुपुर, तामिलनाडुनि काजिपुरम, काश्मीरनि श्रीनगर, उत्तर प्रदेशनि बेनारस, आसामनि शुवालकुछि, ढकुवाखाना, रहा पलाशबारी, गुजराटनि गान्धीनगर आरिया रेसम शिल्पनि मुंदाखा मिरु।

सोर-तीखा दारिमिन :- बे दारिमिननि गोथां बेसादा फेरखोना सोर खैला आरो सुनै अन्थाइ । सोर- तीखा दारिमिना भारतनि गुबुन मोनसे गेदेर दारिमिन। भारतआव गोदोनिफ्रायनो तीखा दाग्रा दारिमिन सोलिबोदों। गोबां गिलिर आरो रोजागासैनि गोथां बेसादनि गोनांथि जानायखाय बे दारिमिना सरासनम्रायै सोर खनिनि सेरावनो जाखांबोयो। बेनि अनगायैबो के दारिमिननि दिहुन्थाइ गिलिर जिराद रोगाथाइनि थाखाय खाबुगोनां हान्थामेला राहानि गोनांधार। बे दारिमिननि सायाव सोनारना बाइदि जुन्थि-जुनला आरो आगजुफोर दाग्रा दारिमिनफोरबो जाखांबोदों । सोर-तीखा दारिमिननि थाखाय गाहाइयै बुरजा बिबांनि आसोलधोन, जौगानाय रोगाथाइ 'राहा, गोबां खाममुवा आरो गोथां बेसादनि गोनांथार । बेनिखायनो छटनागपुर जौयेननि सिडाव सोनाबबंग झारखण्ड, बिहार, उरिष्या आरो छत्तिषगड़नि गुवार ओनसोला सोर-तीखा दारिमिननि मिरु थावनि जाबोदों ।

होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय

सोनाय-1 आसामा साहा आबादनि थाखाय मानो मुं दांखा ?

फिन्नाय : आसामनि हाया साहा आबादनि थाखाय खाबजाथाव। बेयाव गोबां साहा बिफां जायो ।

सोंनाय-2 आसामनि बबेयाव साहानि बिजिरसं मिरु दं ?

फिलाय : आसामनि जरहाट जिलानि टकलाइ मुनि जायगायाव साहान बिजिरसं मिरु दं ।

सोंनाय-3 साहा दिहुननायाव भारतनि जायगाया बहुमनि मादाव. मा सिरियाव दं ?

फिन्नाय : साहा दिहुननायाव भारतनि जायगाया बहुमनि मादाव सेथि

सोनाय - 4 भारतनि बेसेबां जौखोन्दोफ्राम साहा आसामनिफ्राय दिहुननाय जायो ?

फिन्नाय : भारतनि 50 जौखोन्दोफ्राम साहा आसामनिफ्राय दिहुननाय जायो ।

सोंनाय - 5 गोथां थावनि दारिमिनिफ्राय दिहुनजानाय जिरादफोरा मा मा ?

फिन्नाय : पेट्रल, डिजेल, केरासिन, नेफथेलिन आरो संग्रा गेस ।

सोंनाय - 6 आसामाव गोथां थावनि दारिमिन बबे बबेयाव दं?

फिन्नाय : डिगबै, नुमलीगड़, नुनमाटि आरो बडाइगाव ।.

सोंनाय - 7 आसामाव रासायनारि हासार बबेयाव दिहुननाय जायो ? बे दारिमिननि गोथां बेसादा मा ?

फिन्नाय : नामरुप । गोथां बेसादा गोथां थाव ।

सोंनाय - 8 आसामाव प्लाइउद दारिमिन बबेयाव दं ? बेनि गोथां बेसादा मा ?

फिन्नाय : तिनिचुकीया, मार्घेरिटा आरो मरियनी। बेनि गोथां बेसादा जादों बिफां-लाइफां ।

सोंनाय-9 आसामनि बबे बबेयाव दै मोब्लिब आरो बिदु मोब्लिब दिहुननाय जायो ? मोनफायै लिए ।

फिन्नाय : दै मोब्लिब - उमरांचु (कपिली) ।

बिदु मोब्लिब - चालाकांटि।.

सोनाय 10 सिमेन्टनि गोथां बेसादा मा ?

फिन्नाय : सुनै अन्थाइ ।

सोनाय-11 बरुवा बामुनगाँवा मा दारिमिननि थाखाय मुं दांखा ?

फिन्नाय : सेनि दारिमिन।

सोनाय-12 बझड़गाँवा मा दारिमिननि थाखाय मुंदांखा ?

फिन्नाय : पेट्रकेलिकेलस दारिमिन।

सॉनाय-13 पलिथिननि गोथां बेसादा मा ?.

फिन्नाय : गोधां थाव।

सॉनाय-14 आसामनि मोनत्रै खैला दारिमिननि थावनिनि मुं लिर।

फिन्नाय : सारि, लिड्डु, लेखापानी, बरगलाइ आरो टिपाम ।

सोनाय-15 मा मायथाइयाव बृटिसा गिबियै आसामनि बबेयाव गोधां थाव संदिहुनदोंमोन ?

फिन्नाय : 1825 मायथाइयाव बृटिसआ आसामनि डिगबैयाव गोथां थाव सं दिहुनदोंमोन।

सोनाय - 16 मा मायथाइयाव आसामाव गिबियै खैला खनि संदिहुनदॉमोन ?

फिन्नाय : 1825 मायथाइयाव ।

सॉनाय-17 माब्ला आसामाव गिबियै साहा बागान फसंदोंमोन ?

फिन्नाय : 1833 मायथाइयाव।

सॉनाय-18 मां मायथाइयाव बरुवा बामुनगाँवआव सेनि दारिमिन फसंदोंमोन ?

फिन्नाय : 1958 मायथाइयाव ।

सांनाय-19 जापाना दरसे फिसा हादर आरो बेयाव दारिमिननि थाखाय गोनांथार गोथां बेसादनि आंखालब्लाबो बे हादरा शिल्प दारिमिनाव सिंगां सिरिनि। जाहोनखौ फोरमाय ।

फिन्नाय : जापान हादरा शिल्प दारिमिनाव सिगां सिरिनि जायगा आवग्रिनो हानायनि गाहाइ जाहोना जाबाय बेनि बोरिमा ओनसोलाव जाहाज गाथोनफोर जाखांबोनायनि जाउनाव दारिमिनसिम गोथां बेसादखौ गुबुन हादर निफ्राय लाबोनाय आरो दिहुनथाइ जिरादखौ गुबुन हादरसिम दैथाय हरनायाव गोबां खाबु दं । हाजो-हाला आरिनि साजों बोहैग्लायनाय दैमाफोरनि दाहारा गोरा जानायनि थाखाय खम खरसावनो गोबां बिबांनि दै मोब्लिब सोमज़ियो । बेफोर जाहोनाव जापानाव सोरनि फेरखोना खम विवांनि थासेयावबो तीखा दिहुनथाइयाव बुहुमनि मादाव सिगां सिरिनि दरसे हादर हिसाबै सिनायजादों।

सोंनाय-20 दारिमिन जाखांबोनायनि गाहाइ जाहोनफोरनि सोमोन्दै सावराय ।

फिन्नाय : दारिमिन जाखांबोनायनि गाहाइ जाहोनफोर

1. दारिमिन मोनसे जाखांबोनो थोजाफा बिबांनि गोथां बेसादनि गोनांथार ।

2. दारिमिन फसंनो हा दखर आरो गोबां आसोलधोननि गोनांथार ।

3. गोथां बेसादनिफ्राय दिहुनथाइ जिराद दानो गोबां सानखोनि जौगामाननि जुन्थि-जुनलानि गोनांथार ।

4. सरासनम्रायै खैला (बिदु मोब्लिब) आरो दै मोब्लिब शक्ति बाहायनानै दारिमिनफोराव खामानि-दामानि मावनाय जायो। जेराव जायरोखोमनि शक्तिखौ थोजाफा बिबांनि मोननाय जायो बे जायगायाव बे शक्तिजों दारिमिनफोराव जुन्थि- जुनला सालायनाय जायो ।

5. दारिमिनावदिहुननाय दिहुनथाइ जिरादखौ फाननायनि थाखाय जायगायारि हाथाइ थानायनि लोगोसे हादर - गुबुन हादर नि हाथाइयावनो साहिदा थानांगोन ।

6. गोथां बेसाद आरो दिहुनथाइ जिराद रोगानाय, जुन्थि-जुनला सालायनाय आरि गुबुन गुबुन हाबायाव मावदांसानि गोनां जायो । माखासे दारिमिनाव जिराद थियारि खालामनो जुनिया आदान गोनांधार जायो। बिब्दि बिधिडाव आखा-फाखा मावदांसानि गोनोि जायो ।

7. गोथां बेसाद आरो बाइदि बाइदि गोनांथार जिराद दारिमिनसिय रोगालांनो आरो दिहुनथाइ जिरादखौ हाथाइसिम लांनो जौगानाय हान्थामेला आरो रोगाथाइ राहानि गोनांथि जायो। जौगानाय हान्थामेला राहानि थाखाय कलकता, मुम्बाइ, जामछेदपुर, कानपुर, चेन्नाड आरियाव गोबां दारिमिन जाखांबोदों।

सोंनाय 21 भारतआव बेसेबां सेनि दारिमिन दं ?

फिन्नाय : मोन 200 निबो गोबां सेनि दारिमिन दं ।

सोंनाय-22 भारतनि मा मा हादरसायाव गोबां बिबांनि सेनि मोननाय जायो ?

फिन्नाय : बिहार, उत्तरप्रदेश, अन्ध्रप्रदेश, तामिलनाडु, महाराष्ट्र, कर्णाटक आरि हादरसायाव गोबां बिबांनि सेनि मोननाय जायो ।

सोंनाय-23 लेखा बिलाइ दिहुननायनि गोथां बेसादफोरा मा मा ?

फिन्नाय : लेखा बिलाइ दिहुननायनि गाहाइ गोथां बेसादा औवा। आथिखालाव सरल, देबदारु, गांसो, गोजाम खुन, फाथोनि दाखोर-दाला आरिनिफ्रायबो लेखा बिलाइनि थियारि खालामनाय जायो ।

सोंनाय-24 भारतनि गोबांसिन लेखा बिलाइ दिहुनजानाय नोगोर मोननैनि र्मु लिए ।

फिन्नाय : कलकाता आरो मुम्बाइ।

सोंनाय-25 मा बिफांनि बिलाइया पाट एम्फौनि आदार ?

फिन्नाय : नुनि बिफांनि बिलाइया पाट एम्फौनि आदार ।

सोनाय - 26 रेसम खुन्दुखी माबेनिफ्राय मोननाय जायो ?

फिन्नाय : पाट एम्फौआ लुनाय फिथोबनिफ्राय रेसम खुन्दुखी मोननाय जायो ।

सोंनाय - 27 रेसम सिनि दिहुनथाइयाव भारतआ बुहुमनि मा जायगा आवग्रिदों ?

फिन्नाय : बुहुमनि नैथि हादर हिसाबै जायगा आवग्रिदों।

सोनाय - 28 आसामाव रेसम शिल्फ थानाय मोन जायगानि मुं लिर ?

फिन्नाय : शुवालकुछि, ढकुवाखाना, रहा आरो पलाशवारी ।

सोंनाय-29 कर्णाटक आरो तामिलनाडु हादरसायाव थानाय रेसम शिल्प गोनां जायगा दाबनैनि मुं लिर ।

फिन्नाय : कर्णाटक - बांगालुरु।

तामिलनाडु - काञ्जिपुरम।

सोनाय - 30 इन्दि एम्फौ आरो मुगा एम्फौ मा बिलाइ जानाने थांनाने थायो ?

फिन्नाय : इन्दि एम्फौ - इन्दि बिलाइ ।

मुगा एम्फौ - चम बिफांनि बिलाइ ।

सोंनाय - 31 भारतनि माबे हादरसायावल' इन्दि आरो मुगानि सि दिहुनजायो ?

फिन्नाय : आसाम हादरसा ।

सोंनाय-32 आथिखालाव खुननि सि दिहुननायाव भारतआ बहुमनि मादाव मा जायगा आवग्रिदों ?

फिन्नाय : बुहुमनि मादाव नैथि जायगा आवग्रिदों।

सोंनाय-33 मा जायगाया भारतनि गोदान मुगानि सि दारिमिननि गिबिसिन मिरु ?

फिन्नाय : मुम्बाइ।

सोनाथ 34 मुम्बाइया भारतनि गोदान मुगानि सि दारिमिननि गिविनि मिरु मानो ?

फिन्नाय : मुम्बाइयाव जुन्धि-जुनला, खैला, मोजां गुननि खुन आरो गुबुन गोनांधार जिराद गुबुन हादरनिफ्राय लाबोनायनि थाखाय गेदेर गाथोननि साबजाथाव राहा दें। बेनि अनगायैबो खुन दिहुनजानाय ओनसोलजी जौगानाय फोनांजाब राहा, आखा-फाखा मावदांसा, गेदेर जायगायारि हाथाड आरी दै मोब्लिब जगायनायनि मोजां खाबुफोर थानायनि थाखाय मुम्बाइयाव बे दारिमिन जाखांबोनायाव हेफाजाब होदों ।

सोनाय - 35 मुम्बाइनि उनाव माबे जायगाया भारतनि मोनसे मख 'जाथाव खुननि सि दिहुनथाइ मिरु ?

फिन्नाय : आहमेदाबाद।

सोनाय - 36 सोर - तीखा दारिमिननि थाखाय गोथां बेसादफोरा मा मा ?

फिन्नाय : फेरखोना सोर, खैला आरो सुनै अनथाइ ।

जोंनि समाजारि जेंना need

सोंनाय - 1. फिननाय लिर

(क) समाजारि जेंना होनब्ला मा बुजियो ?

फिननाय : समाजारि जेंना होनोब्ला जों बेखौनो बुजिनो हायोदि माखासे जाहोग्रानि गोहोमाव जोंनि समाजारि जिउनि आबहावाया खहा जानाय । बेनि जाहोनाव जों समाजाव जेंना  गया जासे खामानि मावना सिगांलांनायाव असुबिदा मोनो । हिन्जावा जोबनो गैयि दुखु जारलायाव सहायनांगौ जायो। समाजनि बयबो सुबुं जानो बे खान्थिनि बेरेखा जाउननि फारजाथाव फारसे सांग्रां जानांगोन । हिन्जावफोरा आरजाथाव सोलोंथाइजों लेखा रोनानै गाव सोनारनाय जायोब्ला समाजनिफ्राय बे खान्थिया गमामायै जानगार जागोन।

सोनाय - 6 समाजारि जेंनाखौ बोत्रांनायाव खौसेथिनि बिफावा मा लिर।

फिन्नाय : समाज थायोब्ला जेंना थाखायो। बे जेंनाफोरखौ गोजोनै

सुस्रांनायावसो जों नाजानाया मोजां । जेंनाफोरा गोबाव सानसिम थाबाय

थायोब्ला समाजाव गोजोनगैयि सोमजियो । बेफोरखौ जानगारहोनो

हायोब्लासो जोंनि समाजारि जिउआ समायना जागोन। राइजोनि गेजेराव

थानाय सांग्रांथि, हेफाजाब होलायनाय, गावजोंगाव बुजिलायनाय, गोसो

गोरबोजों अनलायनाय, फोथायनाय, नागारलायनायनि गोसो आरि सुबुंथि

गुनफोरा समाजाव खौसेथि सोमजिखांहोनायाव मदद होयो । जोंनि समाजारि

जेंनाफोरनि सुत्रांनायनि बिथिडाव बेफोर एंगारजाथावि जाउन हिसाबै बिहोमा

जगायनो हागौ ।

गुबुनाथं लेखारोङि गथ' मावदांसा आरि बिब्दि माखासे समाजारि जेंना

दङ' जायफोरखौ जों सुस्रांनो हाया। सरकारि आइन, गावगोसो सिबिग्रा आफाद

आरिनि हेफाजाबाव बिब्दि समाजारि जेंनाफोरखौ सुस्रांनो हायो । समाजारि

जिउखौ गोजोन आरो जौगा होनायनि बिधिडाव जोंनि साफ्रोमबोआनो माखासे

मावथारनांगौ हाबा दं। जों बयबो गोरोबना खौसे जानानै हिंसा, सुथुरामि,

नुगैलायनाखौ नागारना मोनसे गोगो समाज दानो हागौ ।

होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय

सनाय-1 समाज होनोब्ला मा बुजियो ?

फन्नाय : समाज होनोब्ला बिब्दि मोनसे सुबुं जथाइखौ बुजियो जेराव

साफ्रोमबो मानसिया सासेया गुबुन सासेनि लोगोआव गावजों गाव होनाय-

121

(ख) समाजाव खौसेथि दानायाव बबेफोर गुननि गोनां जायो ?

फिननाय : समाजाव खौसेथि दानायाव माखासे सुबुंधि गुनफोरा गोनांधार -

जेरै- समाजनि साफ्रोमबो गोरोबलायनाय, अनलायनाय, हेफाजाब- मदद

होलायनाय, बुजिलायनाय, समबद खालामनाय, बिसुखेथि आरो बिदा बिर्फ

सानलायनाय, फोथायनाय बाइदि ।

(ग) समाजारि जेंनाफोरा मा मा ?

फिननाय : जोंनि समाजारि जेंनाफोरा जादों - सोमसि फोथायनाय, अगेन

आसारखान्थि, आथोन फारागथि, गथ' मावदांसा, जोथोब खान्थि, लेखा-फरा

रोङि फेग्रा मुवा बाहायनाय, उन्दै बैसोनि हाबा एबा जुलि; निखाउरिथि,

हान्था मेलानि मोजां राहा गयि बाइदि।

(घ) समाजारि जेंना सोमजिनायाव बबेफोर जाहोग्राया थुलुंगा होयो ?

फिननाय : समाजारि जेंना सोमजिनायाव बिहोमा होनाय जाउनफोरा जादों

117

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

मानसिनि गेजेराव फारागथि, गोजौ-गाहाय सानलायनाय, गोसोजों

अनलायनायनि आंखाल, फोथायथिनि आंखाल, लेखा रोडि, निखाउरिथि,

खोमसि फोथायथि आरि ।

(घ) समाजारि जेंना सोमजिनायाव बबेफोर जाहोग्राया थुलुंगा होयो ?

फिननाय : समाजारि जेंना सोमजिनायाव बिहोमा होनाय जाउनफोरा जादाँ

मानसिनि गेजेराव फारागथि, गोजौ गाहाय सानलायनाय, गोसोजों

अनलायनायनि आंखाल, फोथायथिनि आंखाल, लेखा रोडि, निखाउरिथि,

खोमसि फोथायथि आरि।

सोंनाय - 2. लांदा जायगा आबुं खालाम -

(क) जों बयबो .

(ख)

खुंना थांना थायो ।

आ जाबाय समाजनि मोनसे थाखोनि मानसिनि गोरोन्धि

सानखांथाइ ।

(ग) जेंनाया गोबाव सान थायोब्ला समाजाव

. सोमजियो ।

(घ) राइजोनि सांग्रांथि आरो

नडाब्ला जेबो जेंनाया बोस्त्रांजाया ।

(ङ) लिरनो-फरायनो रोङिसुबुंखानो.

सुबुं होनो ।

फिननाय : (क) समाज (ख) खोमसि फोथायनाया (ग) गोजोन गैयि

(घ) हेफाजाब (ङ) लेखा रोङि ।

सोंनाय - 3. 'क' बाहागोजों 'ख' बाहागोखौ गोरोब हो

खोमसि फोथायनायनि जेबो

न 'खरनि राडारि आंखालनि

गथ' मावदांसा सोमजियो

समाजारि जेंना

फारागथि, गथ' मावदांसा आरिया

बिगियानारि बिथा गैया

थाखाय

खोमसि फोथायनाय, आथोन-

118

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V),

फिन्नाय :

खोमसि फोथायनायनि जेबो

न 'खरनि राडार आंखालनि

थाखाय

खोमसि फोथायनाय, आथोन-

फारागथि, गथ मावदांसा आरिया

बिगियानारि बिधा गैया

गथ' दावदांसा सोमजियो

समाजारि जेंना ।

सोंनाय - 4. गोरोन्थि बाथ्राफोरखौ गेबेडै लिर -

(क) गामि पन्सायत आरो बाइदि रोखोम गाव हारसिङ गोसो जानानै

मावग्रा गौथुमफोरा समाजारि जेंनाफोरखौ बोत्रांनायाव मदद

खालामनो हायो ।

(ख) अगेन-आसर खान्थिनिफ्राय समाजा खहा जाया ।

(ग) आथोन फारागथिया जाबाय समाजनि मोनसे जेंना नडा।

(घ) लेखा-रोडिया समाजनिफ्राय खोमसि फोथायनाय आरो अगेन-

खान्थिफोरखौ जानगार होनो हायो ।

(ङ) रां-खाउरिनि आंखल जायोब्ला हौवासा - हिन्जावसाफोरखौ

मावदांसा साजायनानै आरजिनो होनांगौ ।

फिननाय : (क) गेबें,

(ख) गोरोन्थि। अगेन- आसार खान्थिनिफ्राय समाजा खहा जायो ।

(ग) गोरोन्थि। आथोन-फारागथिया जाबाय समाजनि मोनसे जेंना।

(घ) गोरोन्थि। लेखा - रोडिया समाजनिफ्राय खोमसि फोथायनाय आरो अगेन

खान्थिफोरखौ जानगार होनो हाया।

(ङ) गोरोन्थि । रां-खाउरिनि आंखाल जायोब्ला हैवासा-हिन्जावसाफोरखौ

मावदांसा साजायनानै आरजिनो होनाडा ।

119

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

सोंनाय - 5. सुंद 'यै लिर -

(क) खोमसि फोथायनाय

(ख) अगेन आसार - खान्थि

(ग) जोथोब ।

फिननाय : (क) खोमसि फोथायनाय : खोमसि फोथायनाया जाबाय

समाजनि मोनसे थाखोनि मानसिफोरनि माखासे गोरोन्थि साननाय । माबेबा

मोनसे आयदानि सोमोन्दै मोजा आनजाद खालामालासिनो आरो गुदि खिथा

नायबिजिरालासिनो नंथारगौ होनना फोथायना लानायखौनो खोमसि

फोथायनाय होनना बुंनाय जायो । बिदिन्थि महरै हान्थिनाय समाव सिगांजों

माउजि बारस 'लाङोब्ला खैफोंदगोनां सिन दिन्थिदों होनना फोथायो ।

बिब्दिनो भुत आरो दायनाखौ फोथायनाय आरि । सरासनम्रायै रांखान्थि

बिथिडाव उनजानानै थानाय ओनसोलनि एबा लेखा रोङि सुबुंनि गेजेराव

बिब्दि खोमसि फोथायनाय नुजाथियो ।

(ख) अगेन आसार-खान्थि : माखासे अगेन आसार-खान्थिया

जादों जिबौ सौवोब्ला अजा लिंहरना सोखाथाइ लानाय, सोरबा बेराम

जायोब्ला अजा लिंहरना मोन्थोरनि हेफाजाबै जारिनानै बेरामखौ सोखानो

नाजानाय आरि । बिब्दि गोरोन्थि साननायनि सिङाव थानानै मानसिया

आरजाथाव सोखाथाइ मोनालासिनो अबथिरा थैनो गोनां जायो ।

(ग) जोथोब : जुलिनि समाव हिन्जाव गादानजों लोगोसे

हरफानाय मुवा बेसादखौनो जोथोब होननाय जायो। बिमा-बिफाया फिसाजो

सासेनो गोदान न'खर गंसेयाव जाहाथे जेबो असुबिदायाव गोग्लैया जासे

सोलिनो थाखाय माखासे गोनां मुवा-बेसादखौ जोथोब हिसाबै लोगोआव

हरफायो। बेयो मोनसे समाजारि खान्थि । गोदोनिफ्राय समाजाव जोथोब

खान्थि सोलिगासिनो दङ'ब्लाबो बेयो जेबो समाजारि जेंना सोमजि होवाखै

मोन। नाथाय माब्लाबा हौवा गोदाननि न 'खरा गोबांसिन जोथोब दाबि

खालामनाय नुनो मोनो आरो बिनाय बादियै होनो हायाब्ला जुलिनि उनाव

120

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS V)

wwwww

हिन्जावा जोबनो गैयि दुखु जारलायाव सहायनांगी जायो। समाजनि बयबो

सुबुं जानो बे खान्थिनि बेरेखा जाउननि फारजाथाव फारसे सांग्रां जानांगोन ।

हिन्जावफोरा आरजाथाव सोलोंथाइजों लेखा रोंनाने गाव सोनारनाय जायोब्ला

समाजनिफ्राय बे खान्थिया गमामायै जानगार जागोन।

सोंनाय - 6 समाजारि जेंनाखौ बोत्रांनायाव खौसेथिनि बिफावा मा लिर।

फिन्नाय : समाज थायोब्ला जेंना थाखायो । बे जेंनाफोरखौ गोजोनै

सुस्रांनायावसो जों नाजानाया मोजां । जेंनाफोरा गोबाव सानसिम थाबाय

थायोब्ला समाजाव गोजोनगैयि सोमजियो । बेफोरखौ जानगारहोनो

हायोब्लासो जोंनि समाजारि जिउआ समायना जागोन। राइजोनि गेजेराव

थानाय सांग्रांथि, हेफाजाब होलायनाय, गावजोंगाव बुजिलायनाय, गोसो

गोरबोजों अनलायनाय, फोथायनाय, नागारलायनायनि गोसो आरि सुबुंथि

गुनफोरा समाजाव खौसेथि सोमजिखांहोनायाव मदद होयो । जोंनि समाजारि

जेंनाफोरनि सुखांनायनि बिथिडाव बेफोर एंगारजाथावि जाउन हिसाबै बिहोमा

जगायनो हागौ।'

गुबुनाथं लेखारोङि गथ' मावदांसा आरि बिब्दि माखासे समाजारि जेंना

दङ' जायफोरखौ जों सुम्रांनो हाया। सरकारि आइन, गावगोसो सिबिग्रा आफाद

आरिनि हेफाजाबाव बिब्दि समाजारि जेंनाफोरखौ सुस्रांनो हायो । समाजारि

जिउखौ गोजोन आरो जौगा होनायनि बिथिडाव जोंनि साफ्रोमबोआनो माखासे

मावथारनांगौ हाबा दं। जों बयबो गोरोबना खौसे जानानै हिंसा, सुथुरामि,

मुगैलायनाखौ नागारना मोनसे गोगो समाज दानो हागौ ।

होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय

मोंनाय-1 समाज होनोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : समाज होनोब्ला बिब्दि मोनसे सुबुं जथाइखौ बुजियो जेराव

साफ्रोमबो मानसिया सासेया गुबुन सासेनि लोगोआव गावजों गाव होना -

121

121

लोगो विज्ञान जो आरो जोनि आवाFOR CHASS

लानाय, गोरोबलायनाय नेम-खान्थिनि गेजेरजों सोलिना बयबो सुबुनि

जौगानायनि थाखाय गाव गावनि मावनोगोनां आरो विबानखौ फालिला ।

सोंनाय - 2 समाजखौ जों मानो एंगारनो हाया ?

फिन्नाय : जों बयबो समाज दानानै थायो । समाजखौ एंगारनानै जों थानो

हाया। बेनिथाखायनो जों समाजाव माखासे आसार खान्थि मानिनान

लोगोसेयैनो गोरोबना थायो । हाबा खुंनाय, फोरबो, गेलेनाय आरि गासिबो

खामानिखौ ज- जयै मावनो मोजां मोनो। जेब्लानो नसुंसेनि सोरबाया माबा

उसुबिदा जायो जों गावजों गाव हेफाजाब खालामलायो। गावनो थानाय

ओनसोलखौ एबा समाजखौ जेंना गैयाजासे सोलिबाय थानायनि थाखाय

साफ्रोमबो सोद्रोमाया गाव गावनि बिबानखौ फालियो ।

सोंनाय - 3 समाजारि जिउनि दाथाइया माब्ला गोरासिन जायो ?

फिन्नाय : न 'खर, सुबा, गामि आरिया समाजनि मोनफा मोनफा जथाइ। बे

समाजारि जथाइफोरनि गेजेराव जेसेबां गोरोबलायनाय, हेफाजाब होलायनाय

आरो बुजिलायनाय साननिया बांगोन समाजारि जिउनि दाथाइया इसेबांनो

गोरासिन जागोन ।

सोंनाय - 4 समाजारि खान्थि होनोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : समाजाव गुबुन गुबुन आसार-खान्थि, समाजारि खान्थि बाइदि

बाइदिबो थायो । गावआरि आरो समाजारि जिउनि बाइदि बिथिंआव जेंना

गैयाजासे खामानि मावलांनो माखासे आसार खान्थिया मुगानि उनाव मुगा

सोलिबोगासिनो दं। सम आरो आबहावानि लोगोआव गोरोबहोनानै माखासे

बेफोरनि एफा-एन सोलाय सोल'बो जायो, बेफोर आसार-खान्थिखौनों

समाजारि खान्थि 'बुडो। जेरै- हाबानि खान्थि, गोथैखौ जोबथा मान होना

खान्थि, फौरवो फालिनाय खान्थि बाइदि बाइदि ।

सोंनाय-5 समाजाव मा मा सुबुधि गुनफोरनि आंखालाव, गोबां जेंना

सोमजियो ?

फिन्नाय : समाजनि मानसिफोरनि अनलायनाय, हेफाजाब-होलायनाय,

122

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS V

बुजिलायनाय आरो बिदा-बिर्फ सानलायनाय आरि सुबुधि गुनफोरनि.

आंखालावनो समाव गोबां जेंना सोमजियो।

सोंनाय - 6 जोंनि समाजाव खोमसि फोथायथिनि सोमोन्दै लिए ।

फिन्नाय : खोमसि फोथायथिया जाबाय समाजनि मोनसे थाखोनि

मानसिफोरनि माखासे गोरोन्धि साननाय । माबेबा मोनसे आयदानि सोमोन्दै

मोजाडै आनजाद खालामालासिनो आरो गुदि खिथा नायबिजिरालासिनो

नंथारगौ होनना फोथायना लानायखौनो खोमसि फोथायथि होनना बुंनाय

जायो। बिदिन्थि महरै- हान्थिनाय समाव सिगांजों माउजि बारस लाडोब्ला

खैफोदगोनां सिन दिन्थिदों होनना फोथायो । सोरबा सोरबा सुबुडा गेदेर

बिफाडाव भुतआ बासा लायो एबा हरगेजेरनि खोमसियाव भुत ओंखारो होनना

गियो । गमामायै बेयो धार नडा । सुबुं समाजनि बयनिख्खुइ बानबुंथाइ गैथारि

साननायफोरनि मादाव गुबुन मोनसेया जाबाय दायना फोथायनाय। सोरबा हौवा

एबा हिनजावखौ समाजनि थाखाय खैफोद गोनां होनना साननानै, बिसोरनि

थाखायनो समाजाव बेराम-खाराम, दुखु दाहा सोमजियो होनना समाजनि

सुबुंफोरा साननानै लायो। बिब्दि हौवा एबा हिनजावखौ दायना-दायनि

साजायना गोबां सुबुङा लोगो नांना अनागार खालामनानै सिथारो।

बिब्दि रोखोमनि खोमसि फोथायनाय जाउनाव समाजाव मोनसे गेदेर

जेंना सोमजियो। सरासनम्रायै रांखान्थि बिथिङाव उनजानानै थानाय

ओनसोलनि एबा लेखा रोङि सुबुंनि गेजेराव बिब्दि खोमसि फोथायनाय

नुजाथियो । खोमसि फोथायनाया बानबुंधाइनि हेफाजाबै आरो बिगियानारि

साननाय हनायजों बाथ्राफोरखौ बिजिरना नायनायाव हेंथा होयो । बेनि

जाहोनाव मानसिनि मेलेम आरो सोलोनि जौगानाय जाया। बेबादियैनो जोंनि

समाजनि जौगानायाव हेंथा सोमजियो ।

सोनाय-7 समाजनि आथोन फारागथिनि सोमोन्दै लिर।

फिन्नाय : आथोन फारागथिनि ओंथिया हिनजावसा- हैवासानि गेजेराव

फाराग दिन्थिनाय । माब्लाबा नुनाय जायोदि बिगुमाया हिनजावसाखौ

123

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V)

न 'खरनि खामानियाव नांथाब होयो आरो हौवासाखौ फरायसालियाव

फरायनो थिनहरो। बेबादि फारागधि दिन्थिनानै गथ' - गथाइखौ समान खाबु

होनाय जाया । अदेबानि आथिखालाव बेसेननाङि आरो एंगारनो हायि गुदि

सोलोंथाइया गुदि मोनथाइ जानायखाय हिनजावसा-हौवासा बयबो समान

खाबु मोननो हादों । सिगां हिनजावसा हौवासानि गेजेराव समाजाव माखासे

सायख' नाय दङ 'मोनब्लाबो आथिखालाव हौवासा - हिनजावसानि गेजेराव

फारागथिफोरा खमायबोबाय । सोलोंथाइ, साखि आरियाव हौवासा-

हिनजावसाफोरनो समान मोनथाइ होनाय जादों।

सोंनाय-8. गथ' मावदांसानि सोमोन्दै हेंथायै सरकारा मा बिफाव लादों ?

फिन्नाय : आथिखालाव गथ' मावदांसानि थाखाय सरकारा गथ' मावदांसा

आइन दानानै गथ'खौ मावदांसा हिसाबै खामानियाव थिसननायखौ बन्द

खालामदों । बिसोरनि थाखाय जुनिया फरायसालि फसंनाय जादों। बेबादियैनो

लेखारोङि होखारनायनि थाखाय हादराव सोलोंथाइ मोनथाइ आइन- 2009,

थिसननानै सर्बशिक्षा अभिजान मिसननि गेजेरजो 6-14 बोसोर बैसोनि

गथ'नि थाखाय गुदि सोलोंथाइखौ गाहाइ खालामनाय जादों। बेनि

अनगायैबो गुबुन गुबुन सुबुं बिजों, जेरै- टि.भि., रेडिअ, फोसाव बिलाइ,

रादाब बिलाइ, लामानि फावधिना, पष्टार आरिनि गेजेरजोंबो राइजोनि

गेजेराव सांग्रांथि लाबोना जेंनाफोरनि रोदाखौ बुखुगारनायाव बिहोमा जगायो ।

गामि पण्चायत आरो बाइदि बाइदि गावगोसो सिबिग्रा आफादफोरा बे

जेंनाफोरनि सुखांनायाव हेफाजाब खालामनो हायो ।

124

Thursday, 17 April 2025

आबहावा गेब्रेंनाय *

आबहावा गेब्रेंनाय

सीनाय-1 फिन्नाय लिर :

(क) आबहावा गेब्रेंनायनि ओंथिया मा ?

फिन्नाय : आबहावानि बार, दै आरो हायाव माखासे गोनांधार नङि बाहेरा मुवाया थाफादेरनानै बेसोरनि गोगो नङि जाहोयोब्ला बेखौनो गेब्रेंनाय बुझे।

(ख) गेब्रेंनाया बेसेबां रोखोमनि आरो मा मा ?

फिन्नाय : गेब्रेंनाया मोनब्रै रोखोमनि, जेरै- बार गेब्रेंनाय, दै गेब्रेंनाय हागेब्रेंनाय आरो सोदोब गेब्रेंनाय ।

 (ग) बार गेबेंनायनि मोननै जाहोन लिए।

फिन्नाय : बार गेब्रेंनायनि मोननै जाहोन दावबाय दिडा, दारिमिन आरिनिफ्राय ओंखारबोनाय उखुन्दैफोरा बारखौ गिब्रें होयो ।

(घ) दै गेनेंनाया मा मा बिथिडाव गोहोम खोख्नैनो हागौ जायख 'मोननै बिथिंखौ मख' ।

फिन्नाय : दारिमिनफोरनिफ्राय ओंखारनाय बिसो गोनां रासायनारि बेसाद एबा दैमा पैसा, निज्रा आरिनि दैयाव गलाय मोनदेर जानाने दैखौ गुबुंले खालामो । बेनि जाउनाव दैयाव थानाय ना, खासेव आरो गुबुन दैयारि जिउआरिया बेरामाव गोग्लैनानै थैयो । बे बेरामाव गोग्लैनाय नाखौ जानायनि थाखाय मानसि, गुबुन जिउआरिहा बेराम आजार जायो। दैमा दैसा, निजोरा, फुनि आरिनि दै, मानसिनि गुबुन गुबुन हाबा धेरै- दुगैनाय, सि-जोम सुनाय,खिनाय हासुनाय, दो दोख्ला सुनाय, मोसौ-मैसो थुखैनाय, दाखोर-दाला गारनाय, गोथै जिउआरि गारनाय आरिनि जाउनाव दै गेब्रेंनाय जायो । बेबादि गोब्रेंनाय दैखौ मानसिया बाहायोब्ला दैनिफ्राय जानाय बेराम जेरै- कलेरा, आमाय मोननाय (जन्दिस), टाइपयड, थै खिनाय आरि बेरामाव गोग्लैयो ।

(ङ) हा गेब्रेंनाय जानायनि मोननै जाहोन मख' ।

फिन्नाय : हा गेब्रेंनाय जानायनि मोननै जाहोन- हा गेब्रेंनाय जानायनि मोनसे गाहाइ जाहोना जाबाय हायाव रासायनारि हासार बाहायनाय । गोबांसिन फसल दैखांनो थाखाय रासायनारि हासार बाहायनायनि जाउनाव जामुनि दिहुनथाइ बाडोब्लाबो बेनि जाउनाव हानि गुनागुना सिलिंखार जायो । कल-कारखाना एबा दारिमिनफोरनिफ्राय ओंखारबोनाय दाखोर- दालाफोरखौ लांदांयै गारना दोननानै हायाव दामोल खालामनायनि जाउनाव हानि फसल होनायनि गोहोआ जोबस्त्रां लाडो ।

(7) आबहावायाव सोदोब गेब्रेंनाया माबोरै सोमजियो ?

फिन्नाय : मानसिनि बाइदि रोखोम हाबानि थाखाय सोरजिनाय बांद्राय सोदोबानो आबहावायाव सोदोब गेब्रेंनाय जानायखौ सोमजिहोयो । बैफोर जाबाय गोनां नडियाव गोबारै गारिनि हर्न दामनाय । गोबारै माइक, रेडिअ', मिउजिक सिष्टेम, दामग्रा अन्ध्र आरि दामनाय । फटका, बेरफुग्रा मुवा हारिखौ बेरफुहोनाय । कल-कारखानाफोरनि जन्थ्र आरिया सोमजिहोनाय सोदोब गेब्रेंनाय जाउनाव मानसिनि खोनानाय शक्तिआ खमाय लांनो हागौ, सोदोब गेब्रेंनाय गोब्राबथिखौ 'डेसिबेल' मुंनि मोनसे सानगुदिजों ज'खा लानाय जायो। गोजौ थै नारथाइ थानाय बेरामिनि बिखानि जेंना सोमजिनो हागौ ।


सोंनाय-2 लांदां जायगाखौ आबुं खालाम -

(क) आबहावा गेब्रेंनाय खालामनाय बेसादफोरखौ..............होनना बुंनाय जायो ।

(ख) खाममुवाखौ सावोब्ला बारमण्डलाव .................... गेसनि बिबाडा बाडो ।

(ग) आबाद खामानियाव रासायनारि हासारनि बदलै............हासार बाहायनांगौ ।

(घ) सोदोब गेब्रेंनाय जाउनाव मानसिनि...............शक्तिया खमायलांनो हागौ ।

(ङ) आबहावानि गासिबो थादेरसाखौ...............खालामना लाखिनाया जोंनि बयनिबो बिबान ।

फिन्नाय : (क) गेब्रेंनाय खालामग्रा मुवा, (ख) कार्बन-डाइ-अक्साइड,

(ग) जिबियारि, (घ) खोनानाय, (ङ) गेब्रेंनाय उदां ।

सोंनाय - 3. गाहायनि बाथ्राफोरखौ गेबेडै लिर -

(क) गारि मथरनिफराय ओंखारनाय उखुन्दैआ बारखौ गेब्रेंनाय खालामा ।

फिन्नाय : गारि-मथरनिफ्राय ओंखारनाय उखुन्दैआ बारखौ गेब्रेंनाय खालामो ।

(ख) दारिमिननि खाथि खाला बिफां फुलि गायनो नाडा ।

फिन्नाय : दारिमिननि खाथि खाला थोजासे बिफां फुलि गायनो नांगौ ।

(ग) सानारि शक्तिनि बदलै खैला, पेट्रल आरिखौ खाममुवा हिसाबै बाहायनांगौ ।

फिन्नाय : खैला, पेट्रल, डिजेल, केरासिन आरिनि बदलै सानारि शक्तिखौ खामग्रा मुवा हिसाबै बाहायनो हायो।

(घ) फिन सोरजिनाय फारिखान्थिजों आबहावा गेब्रेंनायखौ होबथानो हाया।

फिन्नाय : आबहावा गेब्रेंनायखौ फिन सोरजिनाय फारिखान्थिजों होबथानो हायो ।

(ङ) अखानि दैखौ सरैखा खालामनो नाडा ।

फिन्नाय : अखानि दैखौ सरैखा खालामनो नांगौ ।

सोंनाय - 4. बार गेब्रेंनाय जानायखौ होबथानो थाखाय लानो हाथाव मोननै राहाखौ मख'।

फिन्नाय : गारि-मथरनिफ्राय ओंखारनाय उखुन्दैनि गेब्रेंनायखौ होबथानो थाखाय गारि-मथराव गेब्रेंनाय खालामग्राखौ दबथायग्रा फिल्टार होनांगौ । बिफांनि बिलाइया बाराव थानाय हाद्रि गुन्दैखौ हमथानानै बारखौ गोग्गो खालामना दोनो। दारिमिननि खाथि-खाला थोजासे बिफ-लाइफांनि फुलि गायनांगौ। लाइफाडा दारिमिननिफ्राय ओंखारनाय कार्बन-डाइ अक्साइड गेसनि बिबांखौ बाडाइ खालामना बारखौ गोग्गो खालामो ।

सोंनाय - 5: दै गेब्रेंनाय जानायखौ होबथानो हानाय जायखि जाया मोनथाम राहा मख'।

फिन्नाय : दै गेब्रेंनायखौ होबथानायनि राहाफोर - दारिमिनफोरनिफ्राय ओंखारबोनाय दाखोर-दालाफोरनिफ्राय रासायनारि मुवाफोरखौ बोखारना दै गेब्रेंनायखौ गोबां बिबांनि होबथानो हायो । 

👉दैमा-दैसा, निजोरा, हाखर, बिलो, फुखि आरिनि दैयाव दुगैनाय, सि- सुनाय, सिनाय-दासुनाय आरि हाबानिफ्राय गोजानाव थानांगौ । बिब्दि हाबाखौ राइजोरि बादियै होबथाना दै गेब्रेंनायखौ गोबां बिबाडै होबथानो हायो।

👉 गोदान आबाद खान्थियाव रासायनारि हासारनि सोलायै जिबियारि हासार बाहायना दै गेब्रेंनायखौ एसे बिबांनि होबथानो हायो।

सोंनाय - 6. हा गेब्रेंनाय जानायखौ माबोरै होबथानो हायो लिए।

फिन्नाय : आबाद थिलियाव रासायनारि हासार बाहायनायखौ बन्द खालामनानै जिबियारि हासार बाहायोब्ला हा गेबेंनायखौ होबथानो हायो -

👉टिन आरो प्लाष्टिक हारिनि बेसादफोरखौ जानद्ला मानला हायाव गाराब्लानो दाबसे थि जायगायाव दोननांगौ।

👉दारिमिनफोरनिफ्राय ओंखारनाय दाखोरदालाखौ जानद्ला-मानद्ला गारनाडा ।

सोनाय-7. सोदोब गेब्रेंनाया मा मा जेंना सोमजि होनो हागौ ?

फिन्नाय : सोदोब गेबेंनायनि जाउनाव मानसिनि खोनानाय शक्तिया खमायलांनो हागौ, आरो गोजौ थै नारथाइ थानाय बेरामिनि बिखानि जेंना सोमजिनो हागौ ।

होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय

सोंनाय-1 गेब्रेंहोग्राया मा ?

फिन्नाय : जायफोर गोनांथार नङि बाहेरा मुवानि थाखाय आबहावाया गेब्रेंनाय जायो बेफोरनो जादों गेब्रेंहोग्रा ।

सोंनाय-2 आबहावानि गाहाइ थादेरसाफोरा मा मा ?

फिन्नाय : आबहावानि गाहाइ थादेरसाफोरा जादों- बार, दै, हा आरो जिबफोर ।

सोंनाय - 3 हा गेबेंनायखौ माबोरै एसे बिबांनि होबथानो हायो बेनि राहाफोरखौ लिर।

फिन्नाय : हा गेब्रेंनायखौ होबथानायनि राहाफोर

(क) दारिमिनफोरनिफ्राय ओंखारनाय दाखोर-दालाफोरखौ गारहरनायनि सिगाडजवनो बेफोरनिफ्राय बिसगोनां मुवाफोरखौ बोखारनांगौ जाहाथे हाया गेब्रेंनाय जानो हाया।

(ख) रासायनारि हासारनि सोलायै फेसेव हासार, खाननि हासार आरि

जिबियारि हासार बाहायनाने हा गेब्रेंनायखौ होबथानो हायो ।

(ग) रासायनारि एम्फौ सिथारग्रा मुवानि सोलायै उखुन्दै, चित्रनला, निम बिलाइ आरि मिथिंगायारि खान्थिखौ बाहायना हा गेब्रेंनायखौ होबधानो हायो ।

(घ) जिबियारि दाखोर-दालाखौ जेराव- मेरावनो गारहरनो नाङा । बेफोरजोंनो जिबियारि गेस थियारि खालामना खाममुवा हिसाबै बाहायनो हायो । बेनि जाउनाव हा गेब्रेंनायनि जखाया एसे बिबांनि खमायगोन ।

सोंनाय-4 गारहरजानाय जाबोर-जुबोरजों माबोरै खानम्रि हासार बानायनो हायो बेनि मावखान्थिखौ लिर। बे हासारा जोंखौ मा मा मदद होयो ।

फिन्नाय : गारहरजानाय जाबोर-जुबोरजों खानसि-हासार बानायनाय

मावखान्थि : खानम्रि-हासार बानायनो थाखाय गिबियावनो 30 से: मिः सोनि गोथौ हाखर खरसे जाउनानै लानांगौ। हाखर जाउनाय जायगा दखरा बाराद्राय सान्दुं गोग्लैनाय एबा बाराद्राय हावासि जानो नाडा, मानोना बांद्राय गरम एबा बांद्राय गुसु जायगायाव खाननि थानो हायो । हाखरनि थारला सिंनि बाहागोआव बालानि मोनसे रोजा थोरफो होनांगौ। खाननिनि आदारनि थाखाय फिथाइ सामथाइनि बिगुर, मैगं-थाइगंनि गारजानाय बाहागो, जुजाइ आरि होनानै हाखरनि एसे बाहागो फबनांगौ। बे दाखोर-दालाफोरा सिदो बै थानायनि थाखाय एसे दै सारम्रिनो नांगौ। नोजोर होनांगोन जाहाथे हाखरा दैजों लोमस्राव जाया । दानिया हाखराव माखासे खानसि हगारनांगौ । हाखरखौ हाग्रा - बंग्रा एबा गोजाम गोबा सिजों एरैबादि खोबनांगौ जाहाथे बारा हाबलाय ओंखारलाय जानो हायो। थाम ब्रै हाबथानि उनाव हाखरखौ मोजाङे नोजोरहोब्ला खानत्रि हा बुंफबना थानाय नुगोन । खानत्रि हायानो जाबाय खाननिनि खि। खाननिनि खिया मोनसे गोजौ थाखोनि जिबियारि हासार । बे हासारखौ मैगं-थाइगंनि आबाद, बिबार बागान, बिबारनिटा आरियाव होयोब्ला लाइफांफोरा लोब-लोब बारायबोयो, बेबादियैनो नखरनि दाखोर-दालाफोरखौ जेराव मेरावनो गारालासिनो बाहायफिननानै हा गेब्रेंनायखौ एसे बिबांनि होबथानो हायो ।

सोनाय-5 दै गेब्रेंनायनि जाहोनफोरखौ सावराय ।

फिन्नाय : दै गेब्रेंनायनि जाहोनफोर

(क) दारिमिनफोरनिफ्राय ओंखारबोनाय रासायनारि मुवाया दैमा दैसा, निजिरा आरिनि दैयाव लोगो नांनानै दैखौ गेब्रेहोयो ।

(ख) निज्रा-निज्रि, दैमा दैसा, फुखि आरिनि दैखौ मानसिनि सानफ्रोमबोनि हाबा जेरै- दुगैनाय, सि सुनाय, खिनाय-हासुनाय, दो-दोख्ला सुनाय, जाबोर-जोथोर गारहरनायनि जाउनाव दैया गेब्रेडो ।

(ग) गोदान आबाद मावनायाव बाहायनाय बाइदि रोखोमनि रासायनारि हासारनि एसे बाहागोआ आद्रा हिसाबै हायाव थालाडो । बेफोर अखा हादैनि लोगोसे हा-सिडाव हाबलांना हा-सिंनि दैनि फुंखाखौ गेब्रेंनाय जाहोयो ।

(घ) दैबानानि समाव बोहैबोफानाय जाबोर-जुबोर, गोथै जिब आरिया दैखौ गेब्रेंनाय जाहोयो ।

सोंनाय - 6 गेब्रेंनाय दैया मा बादियै बाइदि दिगाव गोहोम खोलैदों फोरमाय ।

फिन्नाय : गेब्रेंनाय दैया जोंखौ बाइदि दिगाव गोहोम खोलैदों-

(क) दारिमिनफोरनिफ्राय ओंखारबोनाय रासायनारि मुवाया दैमा दैसा, निजिरा आरिनि दैयाव लोगो नांनानै दैखौ गेब्रेंनाय खालामो । दै गेब्रेंनायनि जाउनाव दैयाव थानाय नाखौ लाफानानै दैयारि जिबफोरा बेरामाव गोग्लैना थैनोगोनां जायो। बे बेरामाव गोग्लैनाय नाखौ जानायनि जाउनाव मानसि, जिउनां आरो दाउनि देहायाव गुबुन गुबुन बेराम खाराम जायो ।

(ख) निज्रा-निज्रि, दैमा दैसा, फुखि आरिनि दैखौ मानसिनि सानफ्रोमबोनि हाबा जेरै दुगैनाय, सि सुनाय, खिनाय-हासुनाय, दो- दोख्ला सुनाय, जाबोर-जोथोर गारहरनायनि जाउनाव दैया गेब्रेंनाय जायो। बिब्दि गुबुंले दैखौ मानसिया लोंनायनि जाउनाव, कलेरा, टाइफयेड, जन्दिस, खिसावनाय आरि बेरामाव गोग्लैयो। माब्लाबा बेफोर बेरामाव गोग्लैना थैनोबो गोनां जायो ।

(ग) गोदान आबाद मावनायाव बाहायनाय बाइदि रोखोमनि रासायनारि हासारनि एसे बाहागोआ आद्रा हिसाबै हायाव थालाडो । बेफोर अखा हादैनि लोगोसे हा-सिडाव हाबलांना हा-सिंनि दैनि फुंखाखौ गेब्रेंनाय 'जाहोयो। जाउनाव सानख हायि दैयारि जिउनाडा थैनांगौ जायो ।

(घ) आन्थोरजयि गोबाव सानसिम अखा हाबाय थायोब्ला दैमा-दैसाफोरनि दैया बाङो । जाउनाव बांनाय दैया दैबाना सोमजिहोयो। दैबानानि समाव बोहैबोफानाय जाबोर- जोथोर, गोथै जिब आरिया देखौ गेब्रेंनाय जाहोयो । बे गेब्रेंनाय दैया बाइदि रोखोम गाज्रि जिबसा लाबोफायो। लोंग्रा दैनि लोगोसे बेफोर गाज्रि जिबसाया जिब देहायाव हाबनानै गुबुन गुबुन बेराम सोमजिहोयो ।

सोंनाय - 7 फरायसालियाव दै गेब्रेंनायखौ होबथानायनि राहाफोरा मा मा ?

फिन्नाय : फरायसालियाव दै गेब्रेंनायखौ होबथानायनि राहाफोर-

(क) फरायसालिनि लोंग्रा दैनि फुंखा आरो बेनि खाथिखालाखौ साखोन- सिखोन लाखिनाय ।

(ख) दैनि राहा गैयि फरायसालियाव अखानि दैखौ सरैखाधिनि राहा खालामनाय ।

(ग) फरायसालिनि गुबुन गुबुन हाबा-हुखानि थाखाय गोनां जायगायाव दै लाखिनाय राहा खालामनाय ।

सोंनाय-8 बार गेब्रेंनायखौ होबथानायनि थाखाय लानाय माखासे राहाफोरा मा मा ?

फिन्नाय : बार गेब्रेंनायखौ होबथानायनि थाखाय लानाय माखासे राहाफोर-

(क) हानायमानि दावबाय-दिडा बाहायनायखौ खम खालामनाया गाहाम दावबाय-दिडानिफ्राय ओंखारनाय उखुन्दैनि गेब्रेंहोनायखौ होबथानो थाखाय दावबाय-दिडायाव गेब्रेंहोग्रा दबथायग्रा फिल्टार लगायनांगौ ।

(ख) दारिमिनिफ्राय ओंखारबोनाय उखुन्दैयाव कार्बन-डाइ-अक्साइड आरि बिसगोनां गेस थायो । बेफोरखौ होखारनो थाखाय मोनसे जुनिया रोखोमनि गेब्रेंहोग्रा दबधायग्रा फिल्टार थियारि खालामनाय जादों। बे राहाया दारिमिनफोराव थानाया गाहाम। दारिमिननिफ्राय उखुन्दै ओंखारग्रा सिमनिफोरखौ जोबोर गोजौवै लुना गेब्रेंनायखौ खमायनो हायो ।

(ग) दारिमिननि साखाथि फाखाथियाव गोबां बिफां-लाइफां गायनांगौ । लाइफाडा दारिमिननिफ्राय ओंखारनाय कार्बन-डाइ- अक्साइड गेसनि 'बिबांखौ खमायहोना बारखौ मैला गैयि खालामो । बिफां बिलाइया बाराव हाद्रि सेरेफ हमथाना लाखिनानै गेब्रेंनायखौ खमायो ।

(घ) खैला, पेट्रल, डिजेल, केरासिन आरिनि सोलायै सान शक्ति, गाबोर •गेस-आरिखौ खाममुवा हिसाबै बाहायनो हायो।

(ङ) दाखोर-दाला गारनाय डाष्टबिन, थिं आरिखौ खोबनानै लाखिनांगौ आरो खनले खनले साफा खालामना दोननांगौ ।

(च) माखासे बेसाद बाहायनायनि उनाव गंथा दाखोर-दाला सोमजियो। जेरै - गोबाय जुन्थि - जुनला, बाहायखोन्दा टुथपेष्टनि टिउब, बथल, पलिथिननि बेग, प्लाष्टिकनि गोबाय-गिजि बेसाद बाइदि बाइदि। मानोना बेफोर हानि लोगोआव माब्लाबाबो गोरोबलाङा आरो बेफोरखौ सावोब्ला बारआ गेब्रेंनाय जायो । बेनिथाखाय बेफोरनि फोदानफिननाय एबा बाहायफिननायनि राहा खालामनानैबो बार ब्रेंनायखौ एसे बिबांनि होबथानो हायो ।

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


खैफोद आरो जों

फरानि सोंनायनि फिननाय

सोंनाय-1 फिननाय लिर :

(क) मिथिंगायारियै जानाय मोनथाम खैफोदनि मुं रायखां ।

फिन्नाय : मिथिंगायारियै जानाय मोनथाम खैफोदआ जादों- दै बाना, बांग्रिं, बारहुंखा ।

(ख) बानायनाय दै बानायाव मा रोखोमनि जाबबधाइ जानो हागौ ?

फिन्नाय : बानायनाय दै बानायाव जानाय मोनथाम जब्रबथाइ-

*  नोगोर-संहराव गोबाङ अखा हायोब्लानो अखानि दैआ दाखोर दालाफोरखौ बोहैखार लानानै नाला-हाखराव ज' खालामहैयो । जाउनाव नाला- हाखरनिफ्राय अखानि दैआ ओंखार लांनो हायिलाय दै बाना सोमजि होयो ।

* हाखर बिलो आरि फबनानै मानसिया थानो लानायनि जाउनावबो अखानि दैआ जमा जानानै थानो थाखाय दैब' बारिनि आंखाल जायो । बेनि जाउनाव दान्दिसे बुरजा अखा हायोब्लानो न'- बां, लामा - सामा लोमस्रावो ।

* हाजोनि बिफां-लाइफां दानस्त्रांनायनि थाखाय हाजोनि हाया अखाजों लोगोसे ओंखारबोनानै फैलाव हायेननि नोगोर-सहरनि नाला हाखर आरिखौ फबो। जाउनाव दै आँखार लांनो हायियाव बानायनाय दै बाना सोमजियो ।

(ग) हाग्रामा अर सोमजिनाया माबोरै जायो ?

फिन्नाय : हाग्रामायाव जोंखांनाय अरखौनो हाग्रामा अर बुझे। माब्लाबा हाग्रा - बंग्रायाव मिथिंगायारि जाहोनाव गावनो गाव जोंखांनानै हाग्रामा अर सोमजियो, जरै- अन्थाइजों अन्थाइ हुथ्रोदलायनानै, सारअन्थाइ गोग्लैनाय आरो मोब्लिब तारा हाग्राबारियाव जस 'नानै गोग्लैनाय जाउनाव। मानसिया जुम आबाद मावनो हाजोनि बिफां-लाइफांफोरखौ अर सावनानै आबादनि हाखौ लांदां खालामना लायो। अरनारि जिउनां होखारनो मानसिया माब्लाबा हाग्राबारियाव अर सावनानै होयो । मानसिनि माखासे आवसारि हाबानि जाउनाव जेरै सलाइनि जोंनाय खाथिखौ हाग्राबारियाव गारनाय जाउनाव हाग्राबारियाव अर खामना हाग्रामा अर सोमजियो ।

(घ) हा गिसिखानायनि जाहोनफोरखौ लिए ।

फिन्नाय : जिरायथयै अखा, बारहुंखा, हाग्रा बंग्रा दानसांनाय, हा जावख 'नाय आरिनि थाखाय हाया गुरै जानानै हा गिसिखानाय जायो। दैमानि देरबोनाय दैनि गोखों दाहाराव गेवसारै हा खुरखानाय जानाय जाउनाव खाथिखाला हालामनि बिफां-लाइफां, मानसिनि न'-बां, धोन-सम्पति, आबादथिलि आरिया दैमानि बिखायाव गोमोर लाडो । दैमायाव खुरखानाय जानानै एबा हाजोनि हा, अन्थाइ आरि गोबारै गोग्लैबोनाने हा खुरखानाय जायो ।

सोंनाय - 2. 'क' बाहोगोखौ 'ख' बाहागोजों गोरोब हो

'क'                                      'ख'

हा-गिसिखानाय          दैनि फुंखाफोर रानलाडो ।

खरा                         बुहुमनि सा-बाहागोआ हरखाब मावग्लुडो ।

हाग्रामा अर               दैब' हाया दैजों लोमस्स्राव जोबो ।

बांग्रि                         गुवारै हा, बाला, अन्थाइ आरि गोग्लैबोयो ।

दै बाना                     हाग्रामायाव नांनाय अर।

फिन्नाय :

क                                              'ख'

हा-गिसिखानाय       गुवारै हा, बाला, अन्थाइ आरि गोग्लैबोयो ।

खरा                        दैब' हाया रानलाडो ।

हाग्रामा अर             हाग्रामायाव नांनाय अर।

बांग्रि                      बुहुमनि सा-बाहागोआ हरखाब मावग्लुडो ।

दै बाना                   दैब' हाया दैजों सोमस्राव जोबो ।


सोंनाय-3. गाहायाव होनाय खैफोदफोरनि सोमोन्दै गुसुडै लिर-

(क) खरां

(ख) हा गिसिखानाय

(ग) बांग्रिं ।

फिन्नाय : (क) खरां : -गोबाव सान अखा हायिनि थाखाय भुम बिखं आरो थुम गोरबोनि फुंखाफोरा रानजोबो । हाया रानलांनायनि जाउनाव गावब्रायो। मानसि, जिउआरि, दाउसिन- दाउला आरो बिफां-लाइफांहा दैनि आंखाल जायो । बिफां-लाइफांफोरा रानज्रिं लाङो । दैनि आंखालाव आबादारिया आबाद मावनो हाया। आबाद जायिनि जाउनाव आदार मुवानि आंखाल जायो । खरांआ मोनसे मिथिंगायारि खैफोदब्लाबो मानसिया गोसो बादियै बिफांलाइफां दानत्रांनायनि थाखायबो अखानि बिबाडा बाडाइ जानानै खरां बोथोर सोमजिनो हागौ ।

(ख) हा गिसिखानाय : जिरायथ 'यै अखा, बारहुंखा, हाग्रा-बंग्रा दानस्रांनाय, हा जावख 'नाय बाइदिनि थाखाय हाया गुरै जानानै हा गिसिखानाय जायो । दैमानि देरबोनाय दैनि गोनों दाहाराव गेवसारै हा खुरखानाय जानाय जाउनाव खाथि खाला हालामनि बिफां-लाइफां, मानसिनि न'- बां, धोन-सम्पति, आबादथिलि बाइदिया दैमानि बिखायाव गोमोर लाडो । दैमायाव खुरखानाय जानानै एबा हाजोनि हा, अन्थाइ आरि गोबोरै गोग्लैबोनाने हा खुरखानाय जायो । हा गिसि खानाय जाउनाव हाजोआरि ओनसोलनि लामा -सामा बन्द जायो, हान्था-मेलायाव हेंथा सोमजियो।

(ग)बांग्रिं : बांग्रिंआ हरखाबै जाब्रबनाय मोनसे गिलु बालु मिथिंगायारि खैफोद। बुहुमनि सा बाहागोआ हरखाबै मावखाडोब्ला एबा खम्फि खाडोब्ला बांनि मावदों होन्ना बुंनाय जायो । बे बांग्रिंनि गोनोंथिया माब्लाबा खम, माब्लाबा बारा, माब्लाबा गेजेरारि नाबा माब्लाबा जोबोर बाराबो जानो हागौ ।

सोंनाय - 4. फारागथि लिर -

(क) खरां आरो दै बाना

(ख) मिथिंगायारि खैफोद आरो सुबुं सोरजिनाय खैफोद ।

फिन्नाय : (क) खरां आरो दै बाना : गोबाव सान अखा हायिनि थाखाय भुम बिखं आरो भुम गोरबोनि फुंखाफोरा रानजोबो । हाया रानलांनायनि जाउनाव गावब्रायो । मानसि, जिउआरि, दाउसिन-दाउला आरो लाइफांहा दैनि आंखाल जायो। बिफां लाइफांफोरा रानज्रिलाडो । दैनि आंखालाव आबादारिया आबाद मावनो हाया। खरांआ मोनसे मिथिंगायारि खैफोदब्लाबो मानसिया गोसो बादि बिफां-लाइफां दानस्त्रांनायनि थाखायबो अखानि बिबांआ बाडाइ जानानै खरां बोथोर सोमजिनो हागौ। आसामाव दैज्लां बोथोराव बांसिनै अखा हायोखायनो दैमा-दैसा आरिनि दैब' बारिफोराव लासै लासै दैआ बुंबोनो हमो । जेब्ला बे अखानि बिबाङा बांसिन जायो, अब्ला हाजोफोरनिफ्राय ओंखार बोनाय दैआ दैब 'फोरखौ उसिफाव होयो । अब्ला उसिफावनाय दैब 'फोरनि दैआ खाथि- खालानि हालामफोरखौ दोबैहोयो। बेखौनो दैबाना होननानै बुंनाय जायो । बुहुमनाङे दुथाइनि जाउनाव बरफ गलिनानै एबा गेदेर बांग्रिं जानायनि जाउनाव दै बाना जानो हागौ । बेफोरो जाबाय आबुङे मिथंगायारि जाहोनाव जानाय दै बाना ।

(ख) मिथिंगायारि खैफोद आरो सुबुं सोरजिनाय खैफोद : मिथिंगायार खैफोदआ हरखाबै फैयो। बे खैफोदआ गुबैयै मिथिंगायारि जाहोनाव सोमजियो । मिथिंगायारि खैफोदनि जाउनाव सुबुंनि धोन-सम्पतिया सिलिंखार जानायनि अनगाबो माब्लाबा जिबनि जिउ खहाबो जानो हागौ । खैफोदनि जाउनाव आबहावानि सोलायनाय आरो गोबां खहा जानो हागौ । सुबुं सोरजिनाय खैफोदआ मानसिनि सांग्रांथि गैयिनि जाउनाव जायो । खैफोदआ जैरैखि दाजार्थो बेनि फिथाइया जोबोर गिथाव बाधाव जानो हागौ ।

सोंनाय - 5 लांदां जायगाखौ आबुं खालाम।

(क) 1950 मायथाइयाव आसामाव गेदेर......जादोंमोन ।

(ख) हाग्रामा खालामनायनि गेजेरजों.........होबथानो हायो ।

(ग) सारअन्थाइ गोग्लैनानै मिथिंगायारियै हाग्रामायाव.............नाडो ।

(घ) बाघजान थावारि हाखरनि बेरनुनाया मोनसे ................जाब्रबथाइ ।


फिन्नाय : (क) दैबाना (ख) दैबाना, (ग) हाग्रामा अर, (घ) गेदेर दारिमिनारि ।

सोंनाय - 6. खैफोद बुडोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : खैफोद बुडोब्ला जो बेखौनो बुजियो दि मिथिंगायारि आरो सुबुं सीरजि जाथाइ एबा फिन फिथाइया गिथाव महर लानानै हरखाबै आबहावानि सानख हायि खहा खालामनाय जाथाइ एबा फिन फिथाइफोर। बिदिन्थि महरै- गेदेर बांग्रि, बारहुंखा, दैबाना आरिया मोनफा मोनफा खैफोद।

होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय

सोनाय 1 मानसिया दैबानानिफ्राय बारग'नो थाखाय लानो हाथाव माखासे राहा मख'

फिन्नाय : दै बानानिफ्राय बारगनाय राहा-

(क) दैब' जायगाखौ फबनानै जेराव मेरावनो बिथांखि गया लासिनो न'-बां लुनायखौ बन्द खालामनाय ।

(ख) दैब' जायगाखौ सरैखाधिनि राहा लानाय ।

(ग) दै बोहैगारलांनो नाला जाम्फै जाउनाय ।

(घ) जाबोर-जोथोर जेराव -मेराव गारनाय आरो दामोल खालामना दोननायखौ बन्द खालामनाय ।

(ङ) बिफां गायनाय ।

(च) ननि बिधाखौ गोजौ खोनाय ।

सोनाय-2 दै बानाया जोनो मोननै बानजायनाय मख' ।

फिन्नाय : दै बानाया जोंनो बानजायो

. 1. दै बानानि उसिग्लायनाय दैया बोहैखारहोना लाबोनाय फलन्थ गोग्लैना हाया हासार गोनां जानानै गोबांसिन फसल दिहुननायाव हेफाजाब खालामो ।

2. दैमा दैसानि दैखौ आबुं खालामनानै दै रोगाथाइ राहानि जेंनाखौ सुफुडो ।

सोंनाय-3 बांग्रिंडा मा ?

फिन्नाय : बांग्रिडा हरखाबै जाब्रबनाय मोनसे गिलु-बालु मिथिंगायारि

खैफोद। बुहुमनि सा बाहागोआ हरखाबै मावखाडोब्ला एबा एम्फिखाडोब्ला

बांग्रि फैदों होनना बुंनाय जायो। वे बांग्रिंनि गोनोंथिया माब्लाबा खम,

माब्लाबा बारा, माब्लाबा गेजेरारि नाबा माब्लाबा जोबोद बाराबो जानो

हागौ ।

62

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V

सोंनाय - 4 बांग्रिं मावनायनि जाउनाव मा मा जानो हागौ ?

फिन्नाय : बांग्रिं मावनायनि जाउनाव-

1.

माब्लाबा हाया गावस्रानानै सासिम दै आरो बाला ओंखारबोयो ।

2.

न' - बां बायो।'

3.

दैमा दैसानि बोहैनाय लामाया सोलायो ।

4.

दैमा दैसानि बान्दोआ बायनाने दैबाना जायो ।

5.

माब्लाबा हा - गिसिखायो ।

6. हा-सिंनिफ्राय हा, बाला, अन्थाइ आरि दावखोबोनानै दहला

हाखौ गोजौ खालामना होयो।

7. हा-बिखुनि हाया गाहायाव जस्लोदना हाखर बिलो, दैब' बारि

आरि सोमजिहोयो ।

8. बांग्रिं मावनायनि जाउनाव लैथोनि दैयाव गुथाल सोमजियो ।

बिब्दि गुथाला गोबां मिटार गोजौसिम दावखोना गुवारै सोरगिदिं

गोसारद्लाना लैथोआरि रुगुं ओनसोलाव दैबाना सोमजिहोयो ।

जायखौ चुनामी होनना बुंनाय जायो ।

सोंनाय-5 बांग्रिं मावोब्ला लानो गोनां राहाफोरा मा मा ?

फिन्नाय : बांग्रिं मावोब्ला लानो गोनां राहाफोरा जादों

(क)

(ख)

(ग)

(घ)

(ङ)

गिनानै खारला खारसि खालामनो नाडा ।

-

न नि सिझव थायोब्ला इनजुरनि सेराव गसंना थानांगौ नाबा

बिसिना एबा आरांगानि सिडाव आम्रय लानांगौ ।

फरायसालियाव थानाय समाव बांग्रिं मावोब्ला बेन्सि एबा

आरांगानि सिडाव आम्रय लानानै खुन्थियायाव गोबाखबना

थानांगौ-1

हायोब्ला लांदां जायगासिम ओंखारबोनांगौ ।

अर जोंबाय थानानै दङ ब्ला खोमोरनांगौ ।

63

• लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V)

(च)

गोजौ बिफांनि सिंनिफ्राय जानगाराव थानांगौ ।

(छ) गोजौ फाखा न' जायोब्ला बायजोसिम ओंखारबोनो लिफ्ट

बाहायालासिनो सिरिजों ओंखारबोनांगौ ।

सोंनाय-6 बांग्रिं मावनायनिफ्राय जानाय खहाखौ खमायहोनो मा पर

राहा लानो हायो ?

फिन्नाय : बांग्रिं मावनायनिफ्राय जानाय खहाखौ खमायहोनो थाखाय

लानाय राहाफार -

(क)

(ख)

(ग)

(घ)

(ङ)

(च)

बिथांखि गैयालासिनो बुरजा थालागोनां न' लुनो नाडा ।

न'नि इनजुर, उखुम, खुन्थिया आरियाव थानाय गावब्रानाय

एबा गोबाय-गिजि बाहागोखौ फाहामनानै लाखिनांगौ ।

फिसा-फिला जखम जानायनि सोखाथाइनि थाखाय गुदि

सोखाथाइ बागसु थानांगौ ।

मोब्लिब सोंखनथाइयाव जेंना दङ ब्ला फाहामनानै दोननांगौ।

बांग्रिं मावनायनि आगु-मिथिसारखौ टि. भि., रेडिअ

आरियाव फोसावनाय जायो । न'आव बेटारीगोनां रेडिअ

थानाया गोनांथार जाहाथे बांग्रिं मावनायनि जाउनाव मोब्लिब

दाहार गयि जाब्लाबो न'आव थानानैनो बांग्रिं मावबाय

थानाय समाव फोसावनाय गासिबो खौरांखौ मोननो हायो ।

नखरनि बयबो सुबुडा संग्रा गेस, दै, मोब्लिब बाथि आरिनि

सोंखनथाइखौ बन्द खालामनो सोलोंनांगौ ।

सोंनाय-7 हा-गिसिखानाय होनोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : हा-गिसिखानाया जाबाय गुबुन मोनसे मिथिंगायारि खैफोद।

सरासनम्रायै हाग्रामा फोजोबस्रांनाय, खनि जाउखनाय आरिनि जाउनाव

माबेबा दाबसे जायगानि हा, बाला, अन्थाइ आरिया गुवारै गुगालाडो । बेनो

जादों हा-गिसिखानाय ।

सोंनाय-8 हा-गिसिखानायनि मोनथाम जाउनखौ लिर।

फिन्नाय : हा-गिसिखानायनि मोनथाम जाउन-

64

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

हा - गिसिखानायनि जाउनाव माब्लाबा हाजोआरि ओनसोलनि लामा

सरगफोरा बन्द जायो। माब्लाबा बे हा-गिसिखानायनि जाउनाव न'

बायसिनना मानसिनि जिउआबो गोमानो हागौ । दैमा दैसानि हाब्र

खुरखानाने हा - गिसिखानाय जाउनाव गोबां मानसिनि थाग्राखुलिया दैमा -

दैसानि बिखायाव दोबैलांबाय ।

सोंनाय 9 हा - गिसिखानायखौ माबोरै होबथानो हागौ ?

फिन्नाय : समाजारि हाग्रामा बानायना हा-गिसिखानायखौ होबधानो हायो ।

मानोना बिफां-लाइफांनि रोदाया हायाव सुथाबना थानानै हानि खुरखानायखौ

होबथायो । बेनिखायनो गोबां बिफां-लाइफां थानाय ओनसोल मोनसेनि हा

गिसिखानाया सरासनम्रायै बिफां-लाइफां खम थानाय ओनसोलनिखुइ खम

बिबांनि जायो ।

सोंनाय - 10 दै बानाया मा ? बेयो जोंनि मा मा खहा खालामो ?

फिन्नाय : दै बानाया आसामनि मोनसे एंगार हायि मिथिंगायारि खैफोद ।

आसामाव दैज्लां बोथोराव गोबां अखा हायो। अखा हादैया हाजो-

हालानिफ्राय बोग्लायबोनानै हायेननि हाखर-हाला, बिलो, दैमा-दैसा आरि

दैब जायगाखौ उसिफाव होयो । अखाया गोब्रांद्राय हायोब्ला दैबानानि दैया

लासै लासै दैब' बारिनि नांजाबनाय खाथिखाला ओनसोलफोरखौ

लोमस्रावजोबो। दै बानाया मानसिनि न'-बां, धोन-दौलद, आबाद दुब्लि

आरिनि गोबां खहा खालामो । दैबाना जायोब्ला गोबां न 'खराव फिसिनाय

जिउनां, अरनारि जिउनां, दाउमा दाउसा आरिया थैनो गोनां जायो ।

सोनाय-11 भुपाल गेस जाब्रबथाइनि सोमोन्दै सुंद यै लिए ।

फिन्नाय : भुपाल गेस जाब्रबथाइया मोनसे रोखोमनि सुबुंसोरजि खैफोद।

1984 मायथाइयाव मध्यप्रदेशनि भुपालाव थानाय इउनियन कार्बाइड इण्डिया

लिमिटेड कारखानानिफ्राय हरखाब जाथाइयाव गोग्लैना बिसगोनां गेस

ओंखार दोंमोन । बे गेसा 5 कि.मि. सिम गोसारना बारमण्डलाव

लोगोनiहैदोंमोन । जाउनाव मानसिनि लोगोसे जिउनाडाबो बे बिसगोनां

65.

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

गेसखौ लानायनि जाउनाव थैनांगौ जादोंमोन। बेयो भुपाल गेस जाब्रबथाइ

हिसाबै मुदांखा ।

सोंनाय-12 सुबुं सोरजिथाइ खैफोद माखौ बुडो ?

फिन्नाय : मानसिनि मावनाय-दांनाय, हाबा-हुखा आरिनि गेजेरजों

सोमजिनाय खैफोदखौनो सुबुं सोरजिथाइ खैफोद बुंनाय जायो । बिदिन्थि

महरै-बानायलु दै बाना, हा गिसिखानाय आरिया सुबुं सोरजि खैफोद ।

सोंनाय-13 मिथिंगायारि सोरजिथाइ खैफोद माखौ बुडो ?

फिन्नाय : मिथिंगायारियै सोमजिखांनाय खैफोदखौनो मिथिंगायारि

सोरजिथाइ खैफोद बुंनाय जायो। बिदिन्थि महरै- बारहुंखा, बांग्रिं आरिया

मिथिंगायारि सोरजिथाइ खैफोद ।

सोंनाय-14 खैफोदनि सरासनस्रा गोहोमफोरा मा मा ?

फिन्नाय : खैफोदनि सरासनम्रा गोहोमफोरा जादों -

(क) खैफोदनि जाउनाव बिफां-लाइफांनि लोगोसे हाग्रामा

ओनसोला सिलिंखार जायो ।

(ख) मानसि आरो जिउनां मोननैबो खैफोदनि मोगा-मोगि जायो

एबा थैनांगौबो जायो ।

(ग)

(घ)

मिथिंगायारि आबहावाया जोबनाडो ।

दाबफा दाबफा गेदेर हालामाव आदार, सि-जोम आरो

थाग्राखुलिनि आंखाल जायो ।

(ङ)

(छ)

હ્યુ તો જે

खैफोदनि गोहोमाव आबहावाया गेब्रेंनाय जायो ।

(च)

सरासनम्रा राइजोआ गिनानै समखियो।

हादरनि जौगानाय बिथिडाव हेंथा सोमजियो ।

66

आसामनि हारिमु need

सोनाय - 1. फिननाय लिर :

(क) महापुरुष शंकरदेवआ असमीया हारिमुआव बिहोमा होलांनाय मोननै बिथिंनि मुं लिर।

फिन्नाय : महापुरुष शंकरदेवआ असमीया हारिमुआव होलांनाय मोननै बिथिंआ जाबाय सेथियाव बैष्णव धोरोम फोसावनानै असमिया समाजखौ खौसेनि बेन्दोडाव लाखिदों। नैथियाव - महापुरुष शंकरदेवआ सोरजिनाय सिबिसालिखौ 'हारिआरि फावथाइसालि' बुंनाय जायो जेराव फावथाइ गेजेरजों समाज जौगाखांनायनि सोमोन्दै सावरायनाय जायो ।

(ख) मोनब्रै गोदोनायाव गाननाय असमीयानि गहेनानि मुं लिर।

फिन्नाय : गोदोनायाव गाननाय असमीयानि मोनब्रै गहेनाया जाबाय जांफाइ लकापार, डुगडुगि, हाटहरि, गलपटा।

(ग) मोनथाम रोखोम मोसानायनि मुं आरो बेजों लोगोसे सोमोन्दो थानाय मोनथाम दामजुनि मुं लिर।

फिन्नाय : झुमुर मोसानाय, खेराइ मोसानाय, देउधनि सोसानाय आरो दामजु फोरा जाबाय - ढोल, खल, सिफुं ।

(घ) माइनि अनगुन्दैजों बानायनो हानाय मोनबै जामुनि मुं लिर।

फिन्नाय : माइरंनि अन गुन्दैजों बानायनो हानाय मोनब्रे जामुफोरा जादों- सिथाव, लारु, फिथा, एनथाब बाइदि।

(ङ) शिवसागर जिलायाव थानाय मोननै गोजाम गोसोखांथि नेरसोननि मुं लिर।

फिन्नाय : शिवसागर जिलायाव थानाय मोननै गोसोखांथि नेरसोना जादों- रघर, कारेंघर ।

(च) आसामाव थानाय मोननै मन्दिर, मोननै दौल आरो मोननै सत्रनि मुं लिर।

फिन्नाय : आसामनि मोननै मन्दिर- कामाख्या मन्दिर, हयग्रिब-माधव मन्दिर । मोननै दौलनि मुं- शिवदौल, जयदौल। मोननै सत्रनि मुं- आउनिआटि सत्र आरो कमलाबारि सत्र ।

सोंनाय-2. लांदां जायगाखौ आबुं खालाम -

(क) बैसागाव. फालिनाय जायो ।

(ख) खेराइ फुजाखौ . फालिनाय जायो ।

(ग) बिहुवा

(घ) मिसिंफोरा

हारिनि फोरबो ।

फालियो ।

(ङ) करम फुजाखौ.

फालिनाय जायो ।

फिन्नाय : (क) बिहु

(ख) बर'फोरा

(ग) असमीया

(घ) आलि-आये-लृगां

(ङ) सावथालिफोरा ।

सोंनाय-3, असमीया हारिमुआव महापुरुष शंकरदेवनि होलांनाय बिहोमानि सोमोन्दै मोनजि बाथ्रा लिर।

फिन्नाय : महापुरुष शंकरदेवआ बैष्णव धोरोम फोसावनानै असमीया समाजखौ खौसेनि बेन्दोअव लाखिदों। बिथाडा कीर्तन, देंखो, सावरायमेल आरो धुन फावधार, सिबिसालि, खल-तालफोरखौ लानानै बाइदि रोखोमनि गोनां जानाय दामजुफोरखौ सोरजिलांदों । महापुरुष शंकरदेवआ सोरजिनाय सिबिसालिखौ 'हारिआरि फावथाइसालि' बुंनाय जायो जेराव फावथाइनि गेजेरजों समाज जौगाखांनायनि सोमोन्दै सावरायनाय जायो। बिधाडा सोरजिनाय 'सत्रिया' मोसानाया भारतारि मोसानाय आरिमुजों जुजिनो हानाय जाबाय। 'सत्रिया' मोसानाया हायुंआरि  मान मोननो हाबाय। बे मोसानाया आथिखालाव दुलाराय भारतावनो मान मोन्दों। शंकरदेव आरो बिथांनि आंगो सोलोंसा माधवदेवनि बिहोमाया असमिया हारिमुखौ मोनसे गोदान दावगानाय लाबोदों।

सोंनाय - 4. सुंद 'यै लिर-

(क) बिहु, (ख) फुथुला मोसाहोनाय, (ग) असमीया राव, (घ) सत्रिया मोसानाय, (ङ) फोरबो फालिनाय ।

फिन्नाय :

 (क ) बिहु : मोनफ्रोमबो हारि-थागिबि हारिसाफोरहानो गावबा गावनि आंगो हारिनि रंजाफोरबो दं, जायखौ हारिनि बयबो खौसेयै फालिनाय जायो। आसामनि हारियारि फोरबोआ जाबाय 'बिहु'। हारि-धोरोम  बासिलायाजासे गासै असमियाफोरानो 'बिहु 'फोरबो फालियो । हारियारि फोरबो बिहुआ आबादजों सोमोन्दो थानाय फोरबो। आसामनि जौखोन्दो स्त्रिजिबा बाहागो मानसिया आबाद मावनायजों सोमोन्दो थालायनाय हारि- थागिबि हारि गासैबो गोरोबलायनानै लोगोसेयैनो फोरबोखौ फालियो । बिहुआ मोनथाम- बैसाग दानाव रंगालि बैसागु एबा रंगाली बिहु, माग दानाव मागो दमासि एबा भोगाली बिहु आरो कार्तिक दानाव काति बिहु । बैसागाव आबादारिया फोथाराव बेगर जोलैफोर फोयो आरो मागोआव आबाद दिखाडो। कार्तिक दानाव आबुं फसलनि दुब्लिखौ हास्थायो आरो आबादथिलिखो एम्फौ एनलानिफ्राय रैखा मोननो थाखाय जेवारि सावो । • फोरबोफोरा आबादजों सोमोन्दो थानायलाय गोबां हारि-थागिवि हारिफोरा सुबुं माहारिफोरा गावबा गाव हारिनि नेमखान्थि बादियै फोरबोखौ फालियो । बर 'फोरा बैसागु, मिसिंफोरा 'आलि-आये-लुगां, कार्बिफोरा हाछाके कान फालियो । थिख बिब्दिनो डिमासाफोरा 'बुचु डिमा', फोरबो फालियो । राभाफोरा बाइख', देउरिफोरा बैसागी बाइदि फोरबो फालियो । बेफोरबादि फोरबो फालिनायनि गेजेरजों हारिनि हारिमुखौ रिफिखाडो ।

(ख) फुथुला मोसाहोनाय : आसामनि हारिमुवारि मुलुगाव गोदो गोदायनिफ्रायनो दासिमबो मोननैसो फावथाइफोरा सुबुंफोरनि आंगो जानानै दं। जेरै- फुथुला मोसाहोनाय। दिरुंनि हेफाजाबै फुथुलाखौ मोसाहोनाय जायो। रामायण, महाभारत बाइदिफोर गोदोनि सलन्थाइफोरखौ फुथुला दिन्थिनायनि गेजेरजों फोरमायथिनाय जायो ।

(ग) असमीया राव : आसामनि जायगायारि रावआ असमीया । रावआ हारिमु दावगा-लांनायनि बिथाखौ गोखों खालामो आरो गासैखौबो खौसेथियै गुवार समाज सोरजिनायाव मदद खालामो । रावआ मोननै महरनि- मोनसेया रायज्लायनाय आरो गुबुन मोनसेया लिरनाय। असमीया रावआ लिरनाय महर मोननायनि सिगाङाव मानसिनि खुगा खुगा सोलिबोनाय गोबां रोखोम' मेथाइफोर जेरै- बिहुनाम, आइनाम, बिया नाम, निसुकनि मेथाइफोरानो गाहाइ।' बैफोरखौ दा लिनाय महराव मोननो हाबाय। बिब्दिनो फाव-फेसन, फेस्ला, सल' आरियाबो सोलिदों। बेफोर गासैबो असमीया हारिमुनि फोथारखौ फोथांनानै लाखिदों।

(घ) सत्रिया मोसानाय : महापुरुष शंकरदेवआ असमीया हारिमुखौ

गोसोरहोनो नाजादोंमोन। बिथाङानो सत्रिया मोसानायखौ सोरजिदोंमोन।

बिथाङा सोरजिनाय सत्रिया मोसानाया भारतारि मोसानाय आरिमुजों जुजिनो

हानाय जाबाय। केरेलानि कथाकलि, उरिष्यानि अडिसि मोसानाय बादिनो

• सत्रिया मोसानाया हायुंआरि मान मोननो हानाय जाबाय। बे मोसानाया

53

लोगो विजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V)

आधिखालाव दुलाराय भारतावनो मान मोन्दों।

(ङ) फोरबो फालिनाय : फोरबोफोरा आबादज सोमोन्दो थानायलाय

गोबां हारि-थागिबि हारिफोरा सर्व माहारिफोरा गावबा-गाव हारिनि नेमखान्थि।

बादियै फोरबोखौ फालियो । बर'फोरा 'बैसागु', मिसिंफोरा 'आलि आये

लृगां, कार्विफोरा 'हाछाकेकाल' फालियो । थिख बिब्दियैनो डिमासाफोरा

'बुचु डिमा 'फोरबो फालियो। राभाफोरा बाइख', देउरिफोरा बैसागी बाइदि

फोरबो फालियो । बेफोर बादि फोरबो फालिनायनि गेजेरज़ों हारिनि हारिमुआ

रिफिखाडो ।

माखासे फोरबोआ धोरोमजोंबो सोमोन्दो गोनां । बर 'फोरनि खेराइ

फुजा, बाथौ फुजा, कार्बिफोरनि चमांकान, सावथालिफोरनि करम फुजा

बाइदिखौ मुख 'नो हायो ।

आसामाव गुबुन गुबुन हारि हारिसाफोर आरो बाइदि धोरोम फालिग्रा

सुबुंफोर थायो। इसलाम धोरोमारिफोरा इद फालियो । खष्टान धोरोमारिफोर

बरदिन फालियो । शिख धोरोमारि सुबुंफोरा गुरुनानकनि जोनोम सानखौ

गुरुनानक जयन्ती हिसाबै फालियो । बौद्ध धोरोमारि सुबुंफोरा बुद्धदेवनि

जोनोम, गियान मोननाय आरो रुंसारि जानाय सानखौ बुद्ध पुर्णिमा हिसाबै

फालियो । बिब्दियैनो आसामाव गोबां धोरोमारि आरो समाजारि फोरबो

फालिनाय जायो।

सॉनाय- 5. 'क' बाहागोजों 'ख' बाहागोखौ गोरोबहो

तेजपुर

कामरुप

ग'वालपारा

धुबुरी

काार

भुवन हाजोनि मन्दिर,

टेगबाहादुरनि गुरुद्वार

अग्निगड़

प'वामक्का

सुर्जहाजो |

54

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASSW

फिन्नाय :

तेजपुर

कामरुप

ग'वालपारा

धुबुरी

काछार

अग्निगड़

प'वामक्का

सुर्जहाजो

टेगबाहादुर गुरुद्वार

भुवन हाजोनि मन्दिर ।

सोनाय - 6. मासे दाउनि सावगारि आखि ।

फिन्नाय : गावबा-गावनो खालामनो नाजा ।

होफादेरनाय सोंनायनि फिननाय

सोंनाय-1 महापुरुष श्रीमन्त शंकरदेवनि माबे सोरजिथाइया असमीया

हारिमुनि गेदेर खाम्फा ?

फिन्नाय : नामघर आरो सत्रआ।

सोंनाय-2 असमीया समाजाव सोलिनाय मोननै आसार खान्थिनि मुं

लिर ।

फिन्नाय : न 'खरनि बैसोगोराखौ मान होनाय आरो काति बिहुआव

धुलुनसिनि गुदियाव आरो आबाद फोथाराव जेवारि साउनाय ।

सोनाय - 3 आसामनि जायगायारि रावआ मा ?

फिन्नाय : आसामनि जायगायारि रावआ असमीया ।

सोंनाय-4 आसामाव मा मा राव सोलियो ?

फिन्नाय : आसामाव असमीया रावनि अनगायैबो बेयाव सायख जानाय

थागिबि हारिनि राव जेरै- बर', देउरी, राभा, मिछिं, गार', तिवा, डिमासा,

आदिबासी आरि राव आरो हिन्दी, बांला, नेपाली आरि रावआबो

सोलिबोगासिनो दं।

55

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V)

wwwwwwwww

सोनाय-5 असमीया थुनलाइया लिरनाय महर मोननायनि आगोलावनो

समाजारिबादियै मा मा सोलिबोदों ?

फिन्नाय : असमीया थुनलाइया लिरनाय महर मोननायनि आगोलावनो

बाइदि बाइदि मेथाइ, बाथ्रा फान्दाय, बाथ्राफाव, जेथोगोनां सोंलु, सल'

आरिया समाजारि बादियै सोलिबोदों ।

सोंनाय -6 टागला आरो गना अगानआ मा मा हारिनि गाननाय

जोमनाय ?

फिन्नाय : टागला तिवाफोरनि गानग्रा सि ।

-

गना अगान - मिछिंफोरनि गानग्रा सि ।

सोंनाय-7 असमीया हारिमुआव दोरोडारिबादियै सोलिबोनाय माखासे

गहेना- फाथरिफोरा मा मा ?

फिन्नाय : खोमानि खेरा, जनबिरि, दलबिरि, गामखारु, लकापार,

खपाफुल, कानफासा, गलफाथा, आस्थाम, थुरीया, डुगडुगी, साखिफुल

आरि ।

सोंनाय-8 माबे फोरबोआ असमीया हारियारि फोरबो ?

फिन्नाय : बैसागोआ असमीया हारियारि फोरबो ।

सोंनाय-9 आलि-आइ-लृगां आरो हेच्छाया मा मा हारिनि फोरबो ?

फिन्नाय : आलि-आइ-लृगां मिछिंफोरनि फोरबो ।

हेच्छा → कार्बिफोरनि फोरबो ।

f

56


आसामनि मिथिंगायारि सम्पद आरो संरैखा

 फरा

6

आसामनि मिथिंगायारि सम्पद

आरो सरैखाथि

फरानि सोंनायनि फिननाय

सोंनाय - 1. फिननाय लिर :

(क) मिथिंगायारि सम्पद होनोब्ला मा बुजियो ?

फिन्नाय : मिथिंगानिफ्राय मोननो हानाय मानसिनि बाहायनायनि आरजाथाव

मुवाफोरखौ मिथिंगायारि सम्पद होन्ना बुडो ।

(ख) गोदान खालामनो हाथाव आरो गोदान खालामनो हाथावि सम्पद

बुडोब्ला मा बुजियो ।

फिन्नाय : बार, हा, लाइफां, सान शक्ति बाइदि माखासे मिथिंगायारि सम्पदा

खनले खनले बाहायबाय थाब्लाबो जोबनो थाङा, बेफोरखौ गोदान

खालामफिननो हाथाव सम्पद बुडो । गुबुन फारसेथिं खैला, खनियारि मुवा,

गोथां थाव बाइदिफोरा खेबसे बोखांनानै बाहायनायनि उनाव बे सम्पदा फिन

सोमजिनो गोबाव सम लायो । बेफोरखौ गोदान खालामफिननो हायि सम्पद

बुडो ।

(ग) आसामनि हायुंआरि पार्क माखासेनि मुं लिर ।

फिन्नाय : आसामनि हायुंआरि पार्क, मानास हायुंआरि पार्क, नामेरि हायुंआरि

पार्क, डिब्ब्रु सैख'वा हायुंआरि पार्क, अरां हायुंआरि पार्क, राइमना हायुंआरि

पार्क, दिहिं-पाटकाइ हायुंआरि पार्क।

(घ) आसामनि गंबेसेबां जिलायाव सुनै अन्थाइ मोननाय जायो ?

फिन्नाय : आसामनि गंनै जिलायाव (डिमा हासाव आरो कार्बि आल

जिला) सुनै अन्थाइ मोननाय जायो ।

w

42

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V),

www

(ङ) आसामनि हाग्रामा ओनसोलाव थानाय मोनत्रै रोखोम जिउआरिनि

मुं मख' ।

फिन्नाय : आसामनि हाग्रामा ओन्सोलाव थानाय मोनब्रे रोखोमनि

जिउआरिफोरा जादों - बाघलेवा मोसा, मैदेर, हाग्रानि अमा आरो मुफुर।

सोंनाय 2. सुंद' बेखेवथि लिर -

(क) बेंथेनाय हाग्रामा (ख) सरैखाथि गोनां हाग्रामा ओन्सोल

(ग) लाइफां पार्क (घ) हायुंआरि पार्क ।

फिन्नाय : (क) बेंथेनाय हाग्रामा : जिब फारागथिनि सायाव बिथा

खालामना सरकारा मिथिंगायारि बादियै गोबां गोनांथि थानाय दाबफा

हालामखौ बेंथेनाय हाग्रामा होनना फोसावो। बेयाव अरनारि जिउनां आरो

लाइफांखौ जुनियायै रैखाथि होनाय जायो। बेयाव अरनारि जिउनांफोरा खैफोद

गैयालासिनो गोसो खुसियै थाबायथिंनो हायो। बेंथेजानाय अरनबारियाव

थानाय बिफां लाइफांखौ जाहाथे गनायथि गैया लासिनो रावबो दानफायना

लांनो हाया आरो अरनारि जिउनांफोरखौ बुधारनो हाया बेनि फारसें गोखों

नोजोर लाखिनाय जायो ।

(क) सरैखाथि गोनां हाग्रामा ओन्सोल : अरनारि सम्पदाव दोहोनि

मिथिंगायारि ओनसोल माखासेखौ सरकारा सरैखाथि गोनां अरनबारि हिसाबै

फोसावो । बे सरैखाथि गोनां अरनबारियाव थानाय लाइफां आरो अरनारि

जिउनां रैखा खालामनायनि राहाखौ अरन बिफाना लायो। माबेबा ओनसोला

अरनारि जिउनांनि थाग्रा खुलि हिसाबै गनायजानोब्ला गोनांथार मोनथाम

थादेरसा जेरै- आदार, दै आरो थाग्राखुलि थानांगोन। बे मोनथाम थादेरसाया

थि ज 'खायै थायोब्लासो जिब-फारागथि सोमजियो । माबा जाहोनाव अरनारि

जिउनांनि थाग्रा खुलियाव बे मोनथाम थादेरसाया थि जःखायै थायाब्ला

गोनांथि बादियै जौगाखांहोना आरोबाव अरनारि जिउनां खाबजाथाव

जाखांहोफिननाय जायो ।

(ग) लाइफां पार्क : लाइफां पार्कआ जाबाय माखासे सरैखाथि

43

www

लोगो बिजाब जो आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

गोनां ओनसोल जेराव बाइदि हारिसानि लाइफां सरैखाथि होना लाखिनाय

जायो । बे लाइफां पार्क आव नायगिदिगिरिया सिनायनो हानाय बार्दिय

फांफ्रोमबो लाइफांनि मोदोमाव जायगायारि मुंनि लोगोसे बिगियानारि मुि

फलक लगायनाय थायो। फरायसाफोरा बेसिम थिलि दावबायनो फैना-

लाइफां सोमोन्दोआरि बाइदि खारि बुथुमो ? बे लाइफां पार्कफोरखौ नायन

हादर-गुबुन हादरनि दावबायारि फैयो । गुवाहाटीनि जुनादसालिनि सोरगिति

सिमायाव लाइफां पार्क दङ' । आसामाव गेदेर ओनसोल लाइफ पार्क

दिनैसिम गायसननाय जायाखै ।

(घ) हायुङारि पार्क : गंफ्रोमबो उदांस्त्रि हादरा गावबागावनि

हायुडारि पार्क थायो। दरसे हादरहा दखरसेनिखुइ बांसिन हायुडारि पार्क थाने

हागौ । बे हायुङारि पार्कफोराव मोननो गोबाब हारि आरो अरना

जिउनांफोरखौ जुनियायै रैखाथि होनाय जायो । काजिरडा हायुडारि पार्क आव

थसे गं थानाय गान्दानि सरैखाथि होनायनि थाखाय जुनियायै गोनांथि होनाय

जायो । मानास आरो नामेरि हायुङारि पार्क आव मोसानि रैखाथि आरो

सरैखाथिनि थाखाय मोसा मावथांखि आखाइयाव लानाय जादों। बे ओनसोला

अरनारि जिउनांनि थाखाय सरैखाथि गोनां । बे सरैखाथि गोनां हाग्रामाफोरखौ

नायनो फैनाय हादर गुबुन हादरनि दावगायारिनिफ्राय सरकारा खाजोना बुथुमो ।

सोंनाय - 3 लांदां जायगा सुफुं -

(क) 21 मार्स सानखौ. • हिसाबै फालिनाय जायो ।

(ख) मिथिंगायारियै मोननाय गासैबो नांनाय मुवाया

नड़ा।

. नि खैला खनिया जोबोद गोजाम ।

(ग)

(घ) बिलाथि

हा थियारि खालामनो

. बाहायनाय जायो ।

(ङ)

थाखाय

आरो .......... आ आसामनि मोननै गाहाइ दैमा।

सुनै अन्थाइ । (ङ) ब्रह्मपुत्र आरो बराक ।

फिन्नाय : (क) मुलुग हाग्रामा सान। (ख) सम्पद (ग) माकुम (घ)

44

wwwww

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS-V).

wanna

सोंनाय - 4. जिब सम्पद सरैखाथिनि गोनांथिनि सोमोन्दै लिर।

फिन्नाय : हायुअरि हाग्रामाफोरखौ सरासनस्त्रायै थोंजो सिंनि ओनसोल

आरो सिमासेरनि ओनसोल हिसाबै मोननै बाहागोआव बोखावनाय जायो ।

दावबायारिफोरनि थाखाय हायुंआरि पार्क सिमासेरनि ओनसोलाव नायनायनि

खाबु थायो । हायुंआरि पार्कनि सिंथारनि ओनसोलाव सरासनस्त्रा सुबुनि

थाखाय हाबनायखौ होबथानाय जायो । बे ओनसोला आबुङे अरनारि जिबनि

थाखाय बेंथानाय । बे बेंथानाय हाग्रामा ओनसोलफोरखौ नायनो फैनाय हादर-

गुबुन हादरनि दावबायारिफोरनिफ्राय सरकारा खाजोना लायो।

सोंनाय - 5. आबहावा सांग्रांथि लाबोनो नों मोनथाम ( 3 ) राहानि खोथा

मख' ।

फिन्नाय : आबहावा सांग्रांथि लाबोनो मोनथाम राहाया जादों .

बिफां-फुलि गायनाय हाबाफारिनि गेजेरजों 21 मार्सनि सानखौ मुलुग

हांग्रामा सान' फालिनाय जायो । बेनि गेजेरजों बिफां-फुलि गायनाय

जायो आरो बिफां-फुलि जोथोन लानो थाखाय राइजोनि गेजेराव

सांग्राथिखौ बांहोनाय जायो ।

22 मार्स सानखौ 'मुलुग दै सान' हिसाबै फालिनाय जायो । दैनि

सरैखाथि, रैखाथि आरो थिगै बाहायनायनि थाखाय सांग्रांथि लाबोनो

थाखाय आफादफोर लिंनाय जायो ।

22 मे सानखौ 'मुलुग जिब फारागथि सान' हिसाबै फालिनाय जायो।

सोंनाय - 5. गेबें फिननायखौ नागिरनानै लिर-

(क) गाहायनि बबे हायुंआरि पार्क नंगी ?

(1) राइमना

(2) गरमपानी

( 3 ) पबितरा

(4) चक्रशिला ।

फिन्नाय : 1. राइमना

45

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

wwwww

सोंनाय - 7. गाहायनि बबेया आसामनि राज्योआरि दाउ ?

(1) मैना,

( 3 ) धनेश

(2) दाउराइ

( 4 ) हांसो सिलारि।

फिन्नाय : 4. हांसो सिलारि।

होफादेरनाय सोंनाय फिननाय

सोनाय - 1 सम्पदनि सरैखाथिया मा ?

फिन्नाय : इयुननि थाखाय बिथांखि दानानै सम्पदनि नंगुबै बाहायनाय आरो

दोनथुमनायानो जादों सम्पदनि सरैखाथि ।

सोंनाय-2 बुहुमनिफ्राय माखासे जिउनांफोरा गोमालांनायनि मोननै

जाहोन मख' ।

फिन्नाय : बुहुमनिफ्राय माखासे जिउनांफोर गोमालांनायनि मोननै जाहोना

जादों -

(क) थांनानै थानायनि खाबजाथाव आबहावानि आंखाल।

(ख)

बुधारनाय।

जानला-मोनला बिफां दानफायनाय आरो अरनारि जिउनां

सोंनाय - 3 द द दाउखौ बबे दीपाव मोननाय जायोमोन ?

फिन्नाय : द द दाउखौ मरिसास दीपाव मोननाय जायोमोन ।

सोंनाय - 4 मरिसास दीपाव द द दाउनि जोलैआ माबोरै जोबलांदों-

मोन ?

फिन्नाय : मरिसास दीपनि द द दाउआ खारनो आरो बिरनो रोङि दाउमोन।

बे दीपाव फैनाय जाहाजनि नाबिकफोरा बे खारनो आरो बिरनो रोङि

दाउफोरखौ हमै हमै सिथारना जानो हमदोंमोन। बुथारनो गोरलैखाय

नाबिकफोरा नांगौनिख्खुइ बांसिन दाउ बुधारनो हमनायनि जाउनाव माखासे

46

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

बोसोरनि गेजेराव द द दाउआ मरिसास दीपनिफ्राय आबुङ गोमालांदोंमोन ।

सोनाय-5 हाग्रामा ओनसोल जोबस्रांनाय आरो अरनारि जिउनांनि

अनजिमाया खमायबोनायनि जायखिजाया मोननै जाहोन लिर।

फिन्नाय : मोननै जाहोन

(क) सुबुं अनजिमा बांनायनि लोगो लोगोनो मानसिनि आदार सि-

जोम आरो थाग्राखुलिनि साहिदाया बांबोगासिनो दं । जाउनाव मानसिया

हाग्रा- बंग्रा फोजोबस्रांना सुबुं थाग्राखुलि आरो दारिमिनारि ओनसोल

जाखाबाबाय।

(ख) गुवार गांसोबारिफोरखौ हालेवनानै आबादथिलियाव सोलाय

होबाय ।

सोनाय-5 अरनारि सम्पदनि सरैखाथिनि सायाव गोनांथि मानो होनाय

जादों ?

फिन्नाय : बुहुमाव बिफां-लाइफां आरो जिउनांफोरा थायोब्लासो मानसिनि

थाखाय खाबजाथाव आबहावा थागोन ।

सोंनाय-6 मानास हायुडारि पार्क आव मोननाय मख जाथाव मानै जिउनां

आरो मानै दाउनि मुं लिर ।

फिन्नाय : जिउनां- मोसा आरो स'नाथि मोखा ।

दाउ - दाउमासार आरो दाउराइ ।

सोंनाय-7 बेंथेजानाय अरनबारि आरो हायुडारि पार्कनि सामलाय-

नायनि बाइदि दिगनि गेजेराव मोननै गाहाइ राहा मख' ।

फिन्नाय : (क) अरनारि जिउनांनि थाग्राखुलिनि रैखाथि ।

(ख) गांसोबारिनि सरैखाथि ।

सोंनाय-8 हाग्रामा ओनसोलनि रैखाथि होनायाव बिछनयफोरा बिहोमा

होनाय मोनसे सल' खौ लिर ।

फिन्नाय : हाग्रामा ओनसोलनि रैखाथि होनायाव बिछनयफोरनि बिहोमाया

47

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

मख जाथाव । नैजौ बाजि बोसोरसो सिगाडाव राजस्थाननि जधपुराव सासे

राजा दङमोन। सानसेखालि बिहा मोनसे खरं लुनो थाखाय दंफांनि गोनां

जादोंमोन। सेरावनो बिछनय फोलेरनि मानसिनि गामि गंसे दङमोन। राजाया

गामिनि सेरावनो थानाय हाग्रामा ओनसोलनिफ्राय बिफां दानफायनो सानैसो

दंफां दानग्राफोरखौ बिफां दानफाय होवालासिनो होखां हरबाय। बे हाबायाव

राजाहा दिउ दिउ रागा जोंखांनायमै । राजाया बिफां दानफायनो दंफां

दानग्राफोरजों लोगोसे सान्थ्रि हानजा दैथायहरफाबाय। बिछनयफोरा सं

मोनबायदि राजानि सान्थ्रि हानजा लानानै दंफां दानग्राफोरा हाग्रामा

ओनसोलाव सफैथारगौ । अब्ला खाथिनि गोबां बिछनय फोलेरनि गामिनि

राइजोआ खौसे जानानै हाग्रामा ओनसोलखौ रैखा खालामनो सिगांबोनायसै ।

साफ्रोमबो मानसिया फांफायै बिफां गोबाखबना लाबाय। बिसोर

सानथ्रिफोरखौ थांखिनानै बुंबाय, नोंसोर गिबियावनो जोंखौ दानस', बेनि

उनावसो बिफांखौ दानफायनो हागोन। बिब्दि थासारिखौ नुनानै सान्थ्रि

गाहाइया सान्थ्रिफोरखौ गामिनि राइजोखौ दानथारनो बिथोन होबाय।

बिब्दियैनो खामानियाबो जाबाय । बे जाथाइयाव खमैबो सा 360 मानसि

थैदोंमोन। बिब्दि नुथाइखौ नुनानै दंफां दानग्राफोरा बिफां दानफायनो राजि

जायाखिसै।

बे जाथाइनि उनाव राजाहा गोसोआव जोबोद दुखु फैखांनायसै । बियो

गामिसिम फैनानै राइजोनि सेराव निमाहा बिनायसै । जोबधारनायाव राजाया।

गावनो फोसावबायदि बिछनय फोलेरनि सुबुं थानाय गामिनि खाथि खालानि

बिफां दानफायनाय आरो जिउनां बुधारनाया बन्द जानांगौ। गोदोनिफ्रायनो

बिछनय फोलेरनि सुबुडा बिब्दियै हाग्रामा ओनसोलखौ रैखा खालामबोदों।

बे सल'आ मोनसे बिदिन्थिल 'सो। दिनैबो बुहुमनि गुबुन गुबुन जायगानि

मानसिया हाग्रामा ओनसोल रैखा खालामबोदों।

48

लोगो बिजाब जों आरो जोंनि आबहावा (FOR CLASS - V)

सोंनाय - 9. आबहावा सरैखाधिनि सांग्रांथि लाबोनो राइजो राजाया

लानाय जायखिजाया मोननै राहा मख' ।

फिन्नाय : (क) 2 फेब्रुवारीयाव मिथिंगा सरैखाधिनि थाखाय मुलुग दैब'

सान फालिनाय जायो ।

(ख) 22 मे सानखौ मुलुग जिब-फारागथि सान हिसाबै फालिनाय

जायो ।

सोंनाय - 10 आबहावानि समानथि लाखिनो दाबसे ओनसोलनि बेसेबां

जौखोन्दोफ्राम हाग्रामा ओनसोल थानाया गोनांथार ?

फिन्नाय : 33 जौखोन्दोफ्राम हाग्रामा ओनसोल ।

सोंनाय-11 आसामनि जायखिजाया मोननै हायुडारि पार्कनि मुं लिर।

फिन्नाय : मानास आरो नामेरि हायुडारि पार्क ।

सोंनाय - 12 आसामनि जायखिजाया दाबनै बेंथेजानाय अरनबारिनि मुं

लिर ।

फिन्नाय : अरां आरो पबितरा बेंथेजानाय अरनबारि ।

सोंनाय - 13 मुलुग थाग्राखुनि सानखौ माब्ला फालिनाय जायो ?

फिन्नाय : 3 अक्टबराव ।

सोंनाय - 14 मुलुंग अरनारि जिउनां हाबथाखौ माब्ला आरो मानो

फालिनाय जायो ?

फिन्नाय : मानसिनि गेजेराव अरनारि जिउनांनि सरैखाधिनि थाखाय सांग्रांथि

लाबोनो अक्टूबर दाननि गिबि हाबथाखौ मुलुंग अरनारि जिउनां हाबथा

हिसाबै फालिनाय जायो ।

49

49